Γιώργου Κατρούγκαλου, "Νικά ο Αντώνιος"

Κι όταν πια τέλεια σαστισμένος, «Τι είναι η τρέλλα αυτή;» ρωτά,
ένας του ρίχνει κι αυτουνού την γιγαντιαία ψευτιά
του παλατιού — που στην Ελλάδα ο Aντώνιος νικά.

Κωνσταντίνος Καβάφης, «Το 31 π.Χ. στην Αλεξάνδρεια»

Στο ποίημα του Αλεξανδρινού, ο Μάρκος Αντώνιος έχει χάσει τη ναυμαχία στο Άκτιο και σκέφτεται ήδη στη Λιβύη την αυτοκτονία, αλλά στην Αίγυπτο η Κλεοπάτρα γιορτάζει και πανηγυρίζει. Δεν είναι ότι δεν ξέρει την καταστροφή, ήταν μαζί του στην Ήπειρο, μαζί και στον ντροπιαστικό δρόμο της φυγής. Απλώς θέλει να χαρεί λίγο ακόμη την εξουσία, και η απάτη και η αναστροφή της πραγματικότητας είναι ο μόνος τρόπος που ξέρει. Έτσι και ο σύγχρονος Αντώνιος κυκλοφορεί τη «γιγαντιαία ψευτιά» για την έξοδο από την κρίση.  Και οι πιστοί του βουλευτές της πλειοψηφίας θυμίζουν πλέον τη «σύνοδο των Συναποθανουμένων», την τελευταία ομάδα οπαδών του βασιλικού διδύμου που, υποτίθεται, θα τους ακολουθούσαν στο θάνατο. Στην πραγματικότητα, μόνο να αγκιστρωθούν λίγο ακόμα στην πρόσκαιρη εξουσία και τα τελευταία τρυφηλά συμπόσια ήθελαν. Μόλις στον ορίζοντα φάνηκε ο στρατός του Οκτάβιου, οι πιο πολλοί από αυτούς τσακίστηκαν να πάνε, μαζί με το στόλο και το ιππικό του Αντώνιου, στη μεριά του νικητή. Και κανείς δεν τους είπε αποστάτες…

Όσο και να προσπαθούν τα συστημικά ΜΜΕ να συντηρήσουν τη «γιγαντιαία ψευτιά», δεν υπάρχει μεγαλύτερο δείγμα απομόνωσης και οικτρής αποτυχίας των μνημονιακών πολιτικών Σαμαρά, Στουρνάρα και Βενιζέλου από την ταυτότητα των τελευταίων πρωταθλητών της: Δεν είναι τρεις, δύο είναι οι εναπομείναντες σωματοφύλακες: οι κύριοι Άδωνις Γεωργιάδης και Μάκης Βορίδης. Μόνον οι ακροδεξιές μετεγγραφές ταιριάζουν πλέον στο ακροδεξιό περιβάλλον του πρωθυπουργού. Ακόμη και οι νεοφιλελεύθεροι της Νέας Δημοκρατίας, ο κύριος Χατζηδάκης, η κυρία Μπακογιάννη, δεν θέλουν πια να υποστηρίζουν άνευ όρων επιλογές που, σε συνδυασμό με το βαρύ χειμώνα, θα σωριάσουν νέα εκατόμβη θυμάτων σε σπίτια χωρίς φως, ζέστη και ελπίδα.

Δεν «ντρέπονται για τη ζέστα τους και για την ανθρωπιά τους» οι όψιμα αποστασιοποιημένοι ή διαμαρτυρόμενοι βουλευτές της συγκυβέρνησης. Το πολιτικό κόστος φοβούνται που κάνει σχεδόν βέβαιη τη μη επανεκλογή τους. Και ξέρουν ότι η έξοδος από την κρίση είναι μαγική εικόνα, που δεν αξίζει να στηρίξουν με τον πολιτικό τους θάνατο. Ακόμη και εάν δεν έχει δίκιο ο ΟΟΣΑ, ο οποίος προβλέπει στην τελευταία του έκθεση ύφεση και για το 2014, η σταθεροποίηση των οικονομικών δεικτών δεν θα φέρει ανακούφιση σε όσους πεινάνε, κρυώνουν και πεθαίνουν.

Ακόμη και στην Ευρώπη η έξοδος από την ύφεση φαίνεται ότι δεν θα συνδυαστεί με γρήγορη επιστροφή της οικονομίας στην ανάπτυξη (το περίφημο σχήμα V των οικονομολόγων), αλλά στην καλύτερη περίπτωση σε αργόσυρτη σταθεροποίηση που, άγνωστο πότε, θα οδηγήσει στην ανάκαμψη (επαναφορά τύπου U), και στη χειρότερη σε υποτροπή και επιστροφή στην ύφεση (σχήμα W). Για την Ελλάδα οι περισσότεροι προβλέπουν ακόμη πιο ζοφερή εξέλιξη, τύπου L, δηλαδή σταθεροποίηση των οικονομικών δεικτών χωρίς ανάπτυξη.

Και δεν είναι αυτό το χειρότερο: Ακόμη και έαν έρθει αυτού του είδους η ανάπτυξη, δεν θα φέρει παρά ελάχιστες θέσεις εργασίας, και αυτές επισφαλείς. Γιατί το μοντέλο των μνημονίων συνιστά την εφαρμογή του πιο ακραίου νεοφιλελευθερισμού, που δεν χρειάζεται πια την κοινωνία των δύο τρίτων, αλλά αρκείται σε μια κοινωνία του ενός τρίτου, ή και του ενός τετάρτου, με την πλειονότητα της κοινωνίας στο βούρκο της φτώχειας ή τόσο κοντά σε αυτή που να μη σκέφτεται να διεκδικήσει δικαιώματα ή ένα ανθρώπινο μισθό. Γιατί εκεί έγκειται η ουσία των διαβόητων διαρθρωτικών αλλαγών: να αποδιαρθρώσουν το υφιστάμενο σύστημα των σχέσεων παραγωγής, που ρύθμιζε την αγορά μέσω σταθερών κοινωνικών δικαιωμάτων και του εργατικού δικαίου. Αντί για τη σταθερή απασχόληση, η «ευελιξία» (τι φοβερή οργουελική διπλολαλια!), αντί για το οκτάωρο και την ανάπαυση της Κυριακής η αγωνία για την εφήμερη και πρόσκαιρη δουλειά.

Το πείραμα όμως αυτό έχει καθαρά αποτύχει στην Ελλάδα. Και, το σημαντικότερο: επιχειρώντας να το φέρει σε πέρας το πολιτικό σύστημα ξεπέρασε προ πολλού  το σημείο θραύσης του. Ο σύγχρονος Αντώνιος δεν κοιμάται ήσυχος. Δεν είναι σοφός, αλλά έστω και έτσι η μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων  τον έχει φτάσει. Δεν έρχεται ο Οκτάβιος, αλλά Λεγεών. Το Μάιο –ίσως και νωρίτερα- ο Λαός θα ακουστεί.
Με κρότο.

Δημοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία, 11/12/13

Γιώργου Κατρούγκαλου, Η δημοσιογραφία της αθλιότητας και η αθλιότητα της «δημοσιογραφίας»

Μετά την εκπομπή για τη βία στην «Ανατροπή» με κάλεσαν να μιλήσω για το θέμα πολλές φορές.  Η ουσία της τοποθέτησης μου ήταν ανάλογη με όσα ανέπτυξα εκεί, ότι δηλαδή η κοινωνία έχει δικαίωμα να αντιστέκεται και ότι πρέπει να είμαστε εννοιολογικά αυστηροί και να μην χρησιμοποιούμε τον ίδιο όρο για ανόμοια πράγματα, όπως οι χρυσαυγίτικες δολοφονίες, ένα γιαούρτωμα ή μία μαχητική διαδήλωση, η οποία δεν αποτελεί βία, αλλά συνταγματικό δικαίωμα. Την τελευταία φορά (20/11), καλεσμένος στο βιβλιοπωλείο  «Free Thinking Zone» χρησιμοποίησα και ένα απόσπασμα του φιλελεύθερου στοχαστή J.S. Mill (από το «The French law against the Press») για να στηρίξω το επιχείρημα ότι η βία είναι πάντα κάτι κακό, μερικές φορές όμως είναι αδύνατο να την αποφύγουμε, όπως συμβαίνει και στις περιπτώσεις της ατομικής νόμιμης άμυνας, προκειμένου να αποτρέψουμε ένα μεγαλύτερο κακό, όπως την τυραννία ενός αυταρχικού καθεστώτος.  

Διάφορα συστημικά ΜΜΕ, σαν να συντονίζονται από ένα αόρατο αρχισυντάκτη, αντέδρασαν στα αυτονόητα αυτά, διαστρεβλώνοντας τις θέσεις μου και παρουσιάζοντάς με ως αχαλίνωτο οπαδό της βίας. Η κυρία Καρολίνα Παπακώστα π.χ. στα «Νέα» (21/11) έγραψε ότι είπα, τάχα, στους συνομιλητές μου, σε εισαγωγικά, άρα verbatim: «Αυτό που ενώνει εσάς τους τρεις και σας χωρίζει από εμένα είναι ότι εσείς είστε υπέρ της εξουσίας. Όταν έχουμε άδικο καθεστώς η αντίσταση πρέπει να παίρνει βίαιη μορφή». Το πρώτο πράγματι το είπα και, κατά τη γνώμη μου, είναι αλήθεια. (Ένας τους, π.χ., έχει  δημοσιεύσει άρθρο με τίτλο «Ζήτω το Μνημόνιο!»). Όχι όμως και την δεύτερη φράση, που με την αδιάστικτη γενικότητα της φέρει και το βασικό φορτίο της σπίλωσης. Εμφανίζομαι, με άλλα λόγια, να υποστηρίζω τον παραλογισμό ότι μπροστά στην αδικία, ακόμη και αν υπάρχουν άλλοι τρόποι να την διορθώσουμε, πρέπει να παθαίνουμε αμόκ και να πηγαίνουμε για αίμα…

Το ίδιο σκόπιμα παραπλανητικό απόσπασμα, αντέγραψε και ο κύριος Μανδραβέλης στη σεβάσμια γεροντοκόρη του αστικού τύπου, την Καθημερινή (22/11). Μα το ίδιο ακριβώς, χωρίς να κάνει τον κόπο να το διασταυρώσει. Και η μεν κυρία Παπακώστα έχει επιλέξει το ρόλο ενός  σύγχρονου γελωτοποιού της εξουσίας. Γράφει ημιευθυμογραφικά κείμενα  σε βάρος όσων ενοχλούν το Συγκρότημα, σε μια αποστολή ειρωνείας και γελοιοποίησης. (Και αυτά στην εφημερίδα του Ψαθά! Η Μαντάμ Σουσού ως Γκόλεμ…) Αν είμαστε επιεικείς θα χαρακτηρίζαμε τα γραφτά της απαράδεκτα, αν είμαστε πιο αυστηροί κατ’εικόνα και καθ΄ομοίωση της συντάκτριας τους. Πάντως, η ιδιοσυστασία του είδους γραφής της επιτρέπει ελευθεριότητες. Δεν την παίρνει, δα, και κανείς πολύ στα σοβαρά.

Γιατί να την μαϊμουδίσει όμως ο, υποτίθεται, σοβαρότερος Μανδραβέλης; Και ποια η σκοπιμότητα; Η απάντηση είναι απλή: Ο κύριος Μανδραβέλης δεν  είναι δημοσιογράφος. Τουλάχιστον όχι με την έννοια που ήταν η Ελένη Βλάχου ή ο Γ.Α.Β.. Δεν είναι τυχαία η προσωρινή διαγραφή του από την ΕΣΗΕΑ. Δεν αγνοεί απλώς την αλφαβήτα της δημοσιογραφίας, ότι το σχόλιο πρέπει να είναι διακριτό του γεγονότος και ότι οι πηγές πρέπει να διασταυρώνονται. (Κάντε, π.χ., ένα google για τις «ανακρίβειες» - είμαι ευγενής…- που  έγραφε για την Ισλανδία, μιαν άλλη χώρα που αντιστάθηκε στην διεθνή των εκβιαστών.)  Είναι και αυτός ταγμένος στην ίδια αποστολή: Ακόμη και όταν θεωρητικολογεί ως philosophe raté  σκοπός του είναι ένας, να υπηρετεί απολογητικά το νεοφιλελεύθερο βιασμό της χώρας. Άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα, συκοφαντώντας όσους αρθρώνουν κριτική φωνή.   Η σκόπιμη διαστροφή των όσων είπα είναι ελάχιστο πταίσμα μπροστά στις μαγικές εικόνες και τις ασκήσεις διπλολαλιάς υπέρ των μνημονίων που διαμεσολαβούνται και αναπαράγονται από τον ίδιο και  τους άλλους «δημοσιογράφους»-παπαγαλάκια.

Την πρώτη φορά που ασχολήθηκαν μαζί μου, μετά τη συμμετοχή μου στην «Ανατροπή», εγώ δεν ασχολήθηκα μαζί τους. Ποιος ο λόγος; Οι απόψεις μου ήταν προσιτές σε όλους και δεν μπορούσαν να διαστρεβλωθούν. Αντέδρασα τώρα διαφορετικά γιατί, όπως δεν υπάρχει ανάλογη πρόσβαση στις πρόσφατες ομιλίες μου, μπορεί μερικοί να πίστευαν ότι έχει κάποια βάση η ιερεμιάδα των «δημοσιογράφων» του κόμματος του μνημονίου. Μέχρι εδώ, όμως. Δεν θα απαντήσω ξανά σε παρόμοια φληναφήματα. Όπως λένε και οι Αμερικανοί, ο καθένας μπορεί να παλέψει με ένα γουρούνι μέσα στη λάσπη. Το πρόβλημα είναι ότι του γουρουνιού του αρέσει…

Δημοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία, 26/11/2013

Οι απεργίες και η σταθερότητα του νεκροταφείου

                                                       Γιώργου Κατρούγκαλου

Πολλοί λατρεύουν την τάξη. Για να φάνε βάζουν τραπεζομάντηλο πάνω στο τραπέζι, αν έχουν, ή σκουπίζουν με το χέρι τους τα ψίχουλα, όταν το χέρι τους δεν είναι κουρασμένο.

Αλλά το τραπέζι τους στήνεται, και το σπίτι τους επίσης, σ’έναν κόσμο που βουλιάζει μες στο βούρκο.

(…) Α, τι ωφελεί, χωμένος μέχρι το λαιμό στη λάσπη, να κρατάς τα νύχια των χεριών σου καθαρά;

Μπ. Μπρεχτ, Πολλοί λατρεύουν την τάξη, 1933

Ομοβροντία άρθρων και αναλύσεων στα συστημικά ΜΜΕ προσπαθούν να μας δείξουν πόσο επικίνδυνες είναι οι απεργίες των καθηγητών και των άλλων εργαζομένων, γιατί θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα, στην οποία τάχα μας έχει οδηγήσει η κυβερνητική πολιτική. Οι ίδιοι κύκλοι εμφανίζουν τις απεργίες και τις κινητοποιήσεις της περιόδου, ούτε λίγο ούτε πολύ, ως συνταγματική εκτροπή και συνεπώς ως διπλή απειλή: όχι μόνον κατά της οικονομίας, αλλά και της δημοκρατίας.

Οι ισχυρισμοί αυτοί δεν είναι απλώς μακριά από την πραγματικότητα, ουσιαστικά την αντιστρέφουν απολύτως. Στο πρώτο σκέλος τους, προσπαθούν να διασώσουν το διαβόητο success story, παρά την προφανή του κατάρρευση. Η μόνη σταθερότητα στην οποία οδηγεί η κυβερνητική πολιτική, είναι αυτή του νεκροταφείου. Η οικονομία εξακολουθεί να είναι παγιδευμένη στη σπείρα αργού θανάτου που την έχει οδηγήσει η συνταγή του μνημονίου: το χρέος διογκώνεται, ενώ η παραγωγική βάση της χώρας συνεχίζει να συρρικνώνεται. Τα πρόσθετα έσοδα από τον τουρισμό δεν μπορεί να κρύψουν την καθίζηση των εσόδων από τη ναυτιλία, την υποχώρηση των εξαγωγών, τη σημαντική και συνεχιζόμενη πτώση της βιομηχανικής παραγωγής και της μεταποίησης, την εξαφάνιση, ουσιαστικά της οικοδομικής δραστηριότητας και των μικρεμπόρων.

Δεν είναι μόνο, συνεπώς, το καλάθι της νοικοκυράς που υποφέρει. Τα μακροικονομικά μεγέθη όχι απλώς δεν βελτιώνονται, αλλά βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση. Ο αποπληθωρισμός του τελευταίου διαστήματος δεν αποτελεί όψιμη επιτυχία του σεναρίου της εσωτερικής υποτίμησης, αλλά θανάσιμη παγίδα, από την οποία ακόμη και πανίσχυρες οικονομίες, όπως η Ιαπωνική, παλεύουν χρόνια να ξεφύγουν.  Και όλοι οι οικονομικοί παράγοντες το αντιλαμβάνονται αυτό: δεν είναι τυχαίο ότι ο δείκτης οικονομικού κλίματος που μετρά περιοδικά το εργοδοτικό ΙΟΒΕ έκανε βουτιά το καλοκαίρι, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη που εμφανίζεται μια δειλή επιστροφή της αισιοδοξίας.

Ακόμη πιο υποκριτική είναι η θρηνωδία για την, τάχα, θεσμική εκτροπή που συνιστά η επίκληση της αξιωματικής αντιπολίτευσης για εκλογές και ανατροπή των πολιτικών αυτών. Και εδώ η αντιστροφή της πραγματικότητας είναι πλήρης: αποσιωπάται ότι πραγματική αντιδημοκρατική εκτροπή, αληθινό συνταγματικό πραξικόπημα, συνιστά το μνημονιακό παρασύνταγμα, που όχι μόνο συνέτριψε τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, αλλά την ίδια την κοινοβουλευτική δημοκρατία, με τις έξωθεν εντολές προς τη Βουλή, τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου και την αγελαία πειθαρχία των πολυνομοσχεδίων του ενός άρθρου. Στο κάτω-κάτω, όταν στις δημοσκοπήσεις πάνω από το 75% των πολιτών απορρίπτουν την οικονομική συνταγή των μνημονίων, πώς είναι δυνατό η ανατροπή τους να είναι αντίθετη με τη δημοκρατία;

Γιατί όμως η απόρριψη παραμένει σε μεγάλο βαθμό βουβή; Θα δανειστώ πάλι από το Μπρέχτ την απάντηση: «Όταν σωρεύονται τα εγκλήματα, γίνονται αόρατα. Όταν οι πόνοι γίνονται αβάσταχτοι, δεν ακούγονται πια.» (Μπ. Μπρεχτ, Όταν τα εγκλήματα πέφτουν σαν βροχή, 1935). Η κοινωνία είναι παραζαλισμένη από τα συνεχή χαστούκια του δόγματος του σοκ. Ακόμη και το μεγάλο της κομμάτι, που δεν έχει παγιδευτεί σε λογικές κοινωνικού αυτοματισμού του είδους «να πεθάνει η κατσίκα του γείτονα», είναι απορροφημένη από τον αγώνα για την καθημερινή επιβίωση.

Για το λόγο αυτό οι συλλογικές διεκδικήσεις των απεργιών της εβδομάδας αποτελούν ελπίδα. Όχι μόνον για το δημόσιο σχολείο, ούτε καν για την δημόσια διοίκηση και το κοινωνικό κράτος. Για την ίδια την Δημοκρατία.

Όταν σωρεύονται τα εγκλήματα, γίνονται αόρατα. Όταν οι πόνοι γίνονται αβάσταχτοι, δεν ακούγονται πια.

Μπ. Μπρεχτ, Όταν τα εγκλήματα πέφτουν σαν βροχή, 1935

Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία 17/9/2013

Ο αντιφασισμος, τελευταίο στάδιο του πολιτικαντισμού

Γιώργου Κατρούγκαλου

Ο βουλευτής της Χρυσής Αυγής, Γ. Γερμενής, το είπε καθαρά πριν από τη σύλληψη του στην ΓΑΔΑ: «Ξηλώσανε την Αστυνομία και την ΕΥΠ για να καταφέρουν να μας συλλάβουν». Ομολόγησε, έτσι, αυτό που όλοι γνωρίζαμε και που το επιβεβαιώνουν τόσο η πρόσφατη Έκθεση του Συνήγορου του Πολίτη όσο και το Πόρισμα του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου: η δράση της Χρυσής Αυγής δεν ήταν μόνο εγκληματική, αλλά και παρακρατική, εφόσον απολάμβανε όχι μόνον της ανοχής αλλά και της συνενοχής τμήματος του κρατικού μηχανισμού και των Σωμάτων Ασφαλείας.

Όσο και αν χαρήκαμε όλοι για το τέλος της ατιμωρησίας (δεν είναι δα και μικρό πράγμα για πρώτη, ουσιαστικά, φορά από το τέλος της κατοχής να μπαίνουν στη φυλακή ακροδεξιά εγκληματικά στοιχεία) πρέπει ψύχραιμα να δούμε τόσο τις πολιτικές όσο και τις συνταγματικές πλευρές του δράματος. Το πρώτο, προφανές συμπέρασμα είναι ότι το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο  υπερεπαρκούσε για την αντιμετώπιση της παράνομης δράσης της Χρυσής Αυγής και, συνεπώς, οι ευθύνες της Κυβέρνησης για την μη έγκαιρη ενεργοποίηση του είναι μεγάλες. Οι ευθύνες αυτές δεν ξεπλύθηκαν ούτε με την όψιμη κινητοποίηση της, γιατί οι τελευταίες ενέργειες της κρύβουν όχι μόνο έναν ακραίο πολιτικαντισμό, αλλά και μια επικίνδυνη λογική παραμερισμού του Συντάγματος.

Ο πολιτικαντισμός φάνηκε στις δηλώσεις του πρωθυπουργού περί σταθερότητας, λίγο πριν την αναχώρηση του στην Αμερική. Ξεχνώντας το «κλείσιμο του ματιού» στην Χρυσή Αυγή του προηγούμενου διαστήματος (που του το καταμαρτύρησε μέχρι και ο  υπεύθυνος επικοινωνίας του ΠΑΣΟΚ) επιχείρησε να εμφανισθεί ως ο εγγυητής της ασφάλειας και των θεσμών. Πέραν από την κυβίστηση στάσης απέναντι στους νεοφασίστες, επιχειρείται εδώ η εξής πολιτική αλχημεία: να καταταχθούν όλοι όσοι ασκούν κριτική στο απαξιωμένο πολιτικό σύστημα του πάλαι ποτέ δικομματισμού και των διαπλοκών του στο ίδιο στρατόπεδο με τους εχθρούς της δημοκρατίας. Οι χρεωκοπημένοι, δηλαδή, πολιτικοί, που έριξαν τη χώρα στα βράχια του μνημονίου, ταυτίζουν τον εαυτό τους με τον κοινοβουλευτισμό και όσους τους ασκούν κριτική με τους νεοφασίστες.

Αυτό από μόνο του θα συνιστούσε πολιτική απάτη, αλλά δεν θα αποτελούσε μεγάλο κίνδυνο για τους θεσμούς, αν δεν συνοδευόταν από μια πρακτική αδιαφορίας για τις συνταγματικές προβλέψεις και συρρίκνωσης των εγγυήσεων των ατομικών ελευθεριών. Η Βουλή παραμερίσθηκε, ως προς την δίωξη των Χρυσαυγιτών Βουλευτών, αν και η άδεια της είναι απαραίτητη για την δίωξη όλων των εγκλημάτων που δεν είναι αυτόφωρα κακουργήματα, για όλες δηλαδή τις δολοφονίες και την παράνομη βία. Ανησυχητικότερα είναι τα δείγματα γραφής ως προς τις ελευθερίες: Λόγω του κλίματος των ημερών, σχεδόν απαρατήρητη πέρασε η απαγόρευση της συγκέντρωσης των Εφέδρων Αξιωματικών στο Σύνταγμα, που αντιμετώπισε μια γραφικότητα ως κίνδυνο για την δημόσια ασφάλεια, κατ’ευθεία παράβαση του άρθρου 11 του Συντάγματος. Ακόμη πιο επικίνδυνη ήταν η παραδοχή της ΕΥΠ ότι προβαίνει σε προληπτικές, γενικευμένες υποκλοπές τηλεφωνικών επικοινωνιών με το διαβόητο κοριό-βαλιτσάκι, παρά την αντίθετη ρύθμιση του άρθρου 19 του Συντάγματος που απαιτεί πάντα προηγούμενη άδεια της δικαστικής αρχής για την άρση του απορρήτου, ενόψει συγκεκριμένης και όχι αφηρημένης απειλής για την εθνική ασφάλεια ή για διαλεύκανση ορισμένου, σοβαρού εγκλήματος.

Εκεί, όμως, που η περιφρόνηση του Συντάγματος φτάνει πλέον στα άκρα, είναι η φημολογούμενη νομοθετική πρωτοβουλία ώστε τυχόν παραίτηση των βουλευτών της Χρυσής Αυγής να μην οδηγήσει σε μερική, αναπληρωματική εκλογή, παρά την αντίθετη ρητή συνταγματική πρόβλεψη. (Σε πείσμα όσων κατά κόρον ακούστηκαν, ακόμη και για την περίπτωση του ψηφοδελτίου Επικρατείας υφίσταται ρητή και ειδική πρόβλεψη, αυτή του άρθρου 3 του ΠΔ 26/2012, που δεν ορίζει στην περίπτωση αυτή εκλογή, αλλά αναπλήρωση από τον πρώτο επιλαχόντα βουλευτή στην περιφέρεια που το κόμμα συγκέντρωσε στις τελευταίες εκλογές τις πιο πολλές ψήφους.)

Η Δημοκρατία δεν φοβάται τις εκλογές, ακόμη και εάν αυτές προκληθούν για αντιπερισπασμό από τους Χρυσαυγίτες. Η Δημοκρατία έχει Νόμους και κανείς δεν είναι πάνω από τους Νόμους της Δημοκρατίας.

Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία 1/10/2013

Ο φασισμός θα νικηθεί χωρίς εκπτώσεις στα δικαιώματα και τις συνταγματικές εγγυήσεις

Γιώργου Κατρούγκαλου, καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου

Η λυδία λίθος για την αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής είναι η διάκριση ανάμεσα στην πολιτική και την εγκληματική της δράση. Πράγματι, αυτή λειτουργεί δισυπόστατα: αφενός ως πολιτικό κόμμα, αφετέρου ως εγκληματική οργάνωση. Ακριβώς για το λόγο αυτό πρέπει να αντιμετωπίζεται πολιτικά στην πρώτη περίπτωση και με τον ποινικό κώδικα στη δεύτερη. Επομένως και μετά το πόρισμα του Αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, δεν είναι κάθε μέλος της Χρυσής Αυγής αυτομάτως ύποπτο για ένταξη στην εγκληματική οργάνωση αλλά μόνο αυτοί, από τα στελέχη, τους βουλευτές, τα μέλη της που αποδεδειγμένα ενέχονται σε κακουργηματικές ενέργειες.

Αυτά δεν τα γνωρίζουμε τώρα, ανέκαθεν ίσχυαν και για το λόγο αυτό,  επειδή η βουλευτική ασυλία δεν παρέχει προστασία όταν τελούνται αυτόφωρα κακουργήματα, θα έπρεπε και οι βουλευτές της να έχουν συλληφθεί, όταν προέβαιναν σε εγκληματικές πράξεις ακόμη και μπροστά στις κάμερες της τηλεόρασης.  

Τούτο δε σημαίνει ότι η Χρυσή Αυγή μπορεί  να τεθεί εκτός νόμου ως πολιτικό κόμμα. Το Σύνταγμα μας δεν το επιτρέπει και η ιστορία δείχνει ότι παρόμοια μέτρα είναι και πολιτικά επικίνδυνα και αντιπαραγωγικά. Στη Γερμανία τέσσερα χρόνια μετά την απαγόρευση του ναζιστικού κόμματος απαγορεύθηκε και το κομμουνιστικό. Και στην Τουρκία οι ισλαμιστές ήρθαν στην εξουσία λίγο μετά την θέση τους εκτός νόμου.

Ενόψει των παραπάνω πως αξιολογείτε η πρόσφατη αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής από τη δικαιοσύνη και την Πολιτεία; Καταρχήν, είναι πια προφανές ότι η μη εφαρμογή του υπέρ αρκετού υφισταμένου νομοθετικού οπλοστασίου μαρτυρά όχι απλώς ανοχή αλλά συνενοχή ενός τμήματος του κρατικού μηχανισμού με τη Χρυσή Αυγή. Γι’ αυτό το λόγο η δράση της τελευταίας έχει χαρακτηριστικά και παρακρατικής οργάνωσης αλλά και η μεθόδευση που επιλέχθηκε από την Κυβέρνηση είχε χαρακτηριστικά σπουδής και θεατρικότητας που δεν συνάδουν με τη σοβαρότητα του ζητήματος και με την προστασία των θεσμών: Η σύλληψη των βουλευτών και του αρχηγού της Χρυσής Αυγής έγινε χωρίς την άδεια της Βουλής. Τούτο επιτρέπεται, όπως προαναφέρθηκε, σύμφωνα με το άρθρο 62 του Συντάγματος, μόνο για τα αυτόφωρα κακουργήματα.  Ακόμη και εάν θεωρηθεί ότι η πρόβλεψη του (αμφιλεγόμενου) άρθρου 187 του Ποινικού Κώδικα που χαρακτηρίζει το αδίκημα της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης ως διαρκές, αυτόφωρο κακούργημα επέτρεπε την δίωξη των Χρυσαυγιτών βουλευτών χωρίς την άρση της ασυλίας τους και πάλι απαιτείται η άδεια της Βουλής για την δίωξη των άλλων εγκλημάτων για τα οποία κατηγορούνται (τις ανθρωποκτονίες, τις απόπειρες ανθρωποκτονίας, την παράνομη βία κ.λ.π.). Ποιος ο λόγος, λοιπόν, πέραν του πολιτικού εντυπωσιασμού, να μην τοποθετηθεί συνολικά η βουλή απέναντι στα εγκλήματα αυτά;

Η εμμονή στην εφαρμογή του Συντάγματος δεν αποτελεί ποτέ κενό τύπο. Ακόμη και εάν, όμως, η αναγκαιότητα προηγούμενης άρσης της βουλευτικής ασυλίας θεωρηθεί βυζαντινολογία από μερικούς, όλοι θα συμφωνήσουμε ότι η ανάγκη καταπολέμησης του φασισμού δεν πρέπει να οδηγεί σε αλά καρτ συνταγματική νομιμότητα ούτε στον περιορισμό των ατομικών και πολιτικών ελευθεριών.

Λόγω του κλίματος των ημερών, σχεδόν απαρατήρητη πέρασε η απαγόρευση της συγκέντρωσης των Εφέδρων Αξιωματικών στο Σύνταγμα, που αντιμετώπισε μια γραφικότητα ως κίνδυνο για την δημόσια ασφάλεια, κατ’ευθεία παράβαση του άρθρου 11 του Συντάγματος. Ακόμη πιο επικίνδυνη ήταν η παραδοχή της ΕΥΠ ότι προβαίνει σε προληπτικές, γενικευμένες υποκλοπές τηλεφωνικών επικοινωνιών με το διαβόητο κοριό-βαλιτσάκι, παρά την αντίθετη ρύθμιση του άρθρου 19 του Συντάγματος που απαιτεί πάντα προηγούμενη άδεια της δικαστικής αρχής για την άρση του απορρήτου, ενόψει συγκεκριμένης και όχι αφηρημένης απειλής για την εθνική ασφάλεια ή για διαλεύκανση ορισμένου, σοβαρού εγκλήματος.

Ακόμη πιο επικίνδυνα είναι τα πράγματα ως προς τις μεθοδεύσεις για αλλαγή του εκλογικού νόμου, ώστε οι έδρες των βουλευτών της Χρυσής Αυγής να παραμείνουν κενές και να μη διεξαχθούν αναπληρωματικές τοπικές εκλογές σε περίπτωση παραιτήσεώς τους. Παρόμοιος Νόμος θα ήταν κραυγαλέα αντισυνταγματικός. Το άρθρο 53 του Συντάγματος επιτρέπει να παραμείνουν κενές βουλευτικές έδρες μόνο κατά το τελευταίο έτος της βουλευτικής περιόδου. Σε κάθε άλλη περίπτωση απαιτείται η διεξαγωγή τοπικών αναπληρωματικών εκλογών.  Συνεπώς, φωνές που προτείνουν με νέο  νόμο να οριστεί ότι τυχόν παραιτήσεις βουλευτών της Χρυσής Αυγής θα είναι καταχρηστικές δεν έχουν καμία επαφή με το πνεύμα και το γράμμα του Συντάγματος. Μάλιστα θα οδηγήσουν σε ευθεία αλλοίωση της βούλησης του εκλογικού σώματος όπως προέκυψε από τις τελευταίες εκλογές. Δείτε για παράδειγμα το πώς θα αλλοιωθούν οι ειδικές πλειοψηφίες που προβλέπει το Σύνταγμα για την αναθεώρηση του ή για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας :   Απαιτούνται τα τρία πέμπτα του συνόλου των βουλευτών, ήτοι με τα σημερινά δεδομένα 180 βουλευτές, εάν όμως μείνουν κενές οι έδρες της Χρυσής Αυγής θα αρκούν μόνο 169, όσες κατά σύμπτωση διαθέτει περίπου η σημερινή κυβερνητική πλειοψηφία μαζί με τη ΔΗΜΑΡ. Είναι αλήθεια ότι το Σύνταγμα προβλέπει ότι ο αριθμός των βουλευτών μπορεί να είναι από διακόσιοι έως τριακόσιοι. Η σχετική όμως πρόβλεψη πρέπει να γίνει πριν από τις εκάστοτε εθνικές εκλογές και όχι εκ των υστέρων και αναδρομικά.

Υπάρχει άλλωστε τρόπος να προστατευθεί η εκλογική διαδικασία από επιχειρούμενη γελιοποίηση της, σε περίπτωση που οι Χρυσαυγίτες βουλευτές παραιτηθούν κατά κύματα. Ο νόμος μπορεί να προβλέψει, με πλειοψηφία των δύο τρίτων ότι αναπληρωματικές εκλογές θα διενεργηθούν συγκεντρωτικά, για παράδειγμα την πρώτη Κυριακή του Οκτώβρη αν οι παραιτήσεις λάβουν χώρα το πρώτο εξάμηνο και την πρώτη  Κυριακή του Φεβρουαρίου αν γίνουν το δεύτερο εξάμηνο.

Ακόμη πιο ολέθριες για την Δημοκρατία είναι οι προτάσεις, κατά τις οποίες ο Άρειος Πάγος θα πρέπει να έχει αρμοδιότητα να κρίνει (πώς;), στο πλαίσιο της υποβολής των υποψηφιοτήτων των κομμάτων, ποια από αυτά κείνται εντός και ποια εκτός του διαβόητου συνταγματικού τόξου. Πρόσφατα ο κ.Πάγκαλος απεκάλεσε τον Σύριζα τρομοκρατική οργάνωση, ο δε κ.Βόριδης αναρωτήθηκε αν το ΚΚΕ είναι εντός του Συνταγματικού τόξου.

Όλα αυτά μπορεί να εξυπηρετούν την προσπάθεια της Νέας Δημοκρατίας να εμφανισθεί ως εγγυητής της σταθερότητας, βάζοντας κάτω από το χαλάκι τα εκρηκτικά προβλήματα της κοινωνίας και της οικονομίας, δεν καταπολεμούν όμως το φασισμό, ούτε υπηρετούν την δημοκρατία.

Όποιος για να αντιμετωπίσει το φασισμό περιορίζει τα ατομικά δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες ουσιαστικά παραδίδει τα κλειδιά της Δημοκρατίας στους φασίστες. Στο χέρι μας είναι να μην επιτρέψουμε να γίνει κάτι τέτοιο.

Η Παιδεία δεν είναι απλό εμπόρευμα

Γιώργου Κατρούγκαλου

Μέσα στο καλοκαίρι ο Υπουργός Παιδείας εξέδωσε εγκύκλιο με την οποία, υπό το πρόσχημα της ερμηνείας της διαβόητης ΠΥΣ 6/2012, επεδίωξε να καταργήσει όλες τις νομοθετικές εγγυήσεις που ρυθμίζουν την εποπτεία του κράτους επί των ιδιωτικών σχολείων και τις σχέσεις εργασίας των ιδιωτικών εκπαιδευτικών. Η απόπειρα αυτή συνιστούσε θεσμικό πραξικόπημα και ευθεία παράβαση της διάκρισης των εξουσιών, εφόσον ο Υπουργός σφετερίσθηκε πρωτογενή νομοπαραγωγική αρμοδιότητα, που ανήκει αποκλειστικά στη Βουλή.

Εάν η εγκύκλιος αυτή εφαρμοζόταν, οποιοσδήποτε εκπαιδευτικός θα μπορούσε να απολύεται χωρίς αιτία, οποτεδήποτε, ακόμη και στο μέσο της σχολικής χρονιάς, χωρίς κανένα έλεγχο νομιμότητας από τα αρμόδια υπηρεσιακά συμβούλια του Υπουργείου. Ευτυχώς, όμως, το Συμβούλιο της Επικρατείας, με την απόφαση 380/2013 της Επιτροπής Αναστολών, ανέστειλε την εφαρμογή της εγκυκλίου, μέχρι την εκδίκαση επί της ουσίας της υπόθεσης, τον προσεχή Νοέμβριο.

Η απόφαση αυτή κάθε άλλο παρά μεμονωμένη δεν είναι. Το τελευταίο διάστημα μια σειρά δικαστηρίων, στο πλαίσιο ασφαλιστικών μέτρων, έχουν ευθέως θέσει σε αμφισβήτηση τα παλαιότερα και τελευταία μέτρα αντιμεταρρύθμισης της διοίκησης. Οι περισσότερες από τις αποφάσεις αυτές αφορούν τις πρώτες εκδοχές «απόλυσης με φερετζέ», όπως ήταν η προσυνταξιοδοτική διαθεσιμότητα και η εφεδρεία του ν. 4093/2012. Ήδη έχουμε και ένα νέο κύμα προσωρινών διαταγών που διατάζουν την μη εφαρμογή της διαθεσιμότητας του πρόσφατου νόμου 4172/2013 στα νέα θύματα του μνημονιακού κυνηγιού κεφαλών, όπως οι σχολικοί φύλακες.

Παρ’όλα αυτά, η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει ιδιαίτερη σημασία. Και τούτο όχι μόνο διότι προέρχεται από το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, το οποίο έχει δείξει μέχρι στιγμής υπερβολική αυτοσυγκράτηση ως προς τον έλεγχο συνταγματικότητας του μνημονιακού παρασυντάγματος.   Η σημασία της έγκειται κυρίως στην  επιβεβαίωση ότι η Παιδεία αποτελεί προστατευόμενο από το Σύνταγμα κοινωνικό αγαθό και όχι απλό εμπόρευμα. Η αποδοχή αυτή αποτελούσε μέχρι την πρόσφατη πρωτοβουλία του Υπουργείου κοινό τόπο όλων των πολιτικών δυνάμεων της χώρας, της Νέας Δημοκρατίας συμπεριλαμβανομένης. Το Σύνταγμα του 1975, που ψηφίστηκε μόνον από την τελευταία, επιτρέπει μεν την ίδρυση ιδιωτικών σχολείων,  παραπέμπει όμως τη ρύθμιση της λειτουργίας τους και της υπηρεσιακής κατάστασης των ιδιωτικών εκπαιδευτικών στο νόμο. Ο ίδιος ο νόμος, που επιχείρησε η εγκύκλιος να καταργήσει, ψηφίστηκε το 1977, επί υπουργίας Παιδείας του μετέπειτα πρωθυπουργού και αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας.

Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας επιβεβαιώνει την πάγια νομολογία κατά την οποία η απόλυση των ιδιωτικών εκπαιδευτικών πρέπει να είναι αιτιολογημένη και η νομιμότητας της να κρίνεται από τα Υπηρεσιακά Συμβούλια του Υπουργείου Παιδείας.  Για το λόγο αυτό και δεν περιορίσθηκε να σταθμίσει απλώς τη βλάβη των εκπαιδευτικών που θα απολύονταν αυθαίρετα και χωρίς τις προβλεπόμενες εγγυήσεις, πράγμα που θα ήταν αρκετό για να διατάξει την αναστολή. Θεώρησε επιπλέον σκόπιμο να επαναλάβει την ορθή συνταγματικά θέση, κατά την οποία οι εγγυήσεις αυτές «αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση του συμφέροντος της εκπαίδευσης και για το λόγο ότι εξασφαλίζουν στους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς λειτουργούς σταθερές, κατά το δυνατόν, συνθήκες εργασίας, ώστε να μπορούν απερίσπαστοι να εκτελούν τα καθήκοντά τους για την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση του σκοπού της παιδείας, ο οποίος έχει αναχθεί σε συνταγματικό λόγο δημοσίου συμφέροντος.»

Οι ειδικές ρυθμίσεις για τις σχέσεις εργασίας των ιδιωτικών εκπαιδευτικών αποτελούν, συνεπώς, συνταγματικά επιβαλλόμενη αρμοδιότητα και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να τεθούν εκποδών ούτε καν από τον κοινό νομοθέτη, πολύ περισσότερο από μια απλή εγκύκλιο.  Το Υπουργείο Παιδείας είναι υποχρεωμένο πλέον να απέχει από κάθε ενέργεια υπονόμευσης των υφιστάμενων νομοθετικών εγγυήσεων. Καμιά απόλυση δεν θα γίνει χωρίς απόφαση των αρμόδιων υπηρεσιακών συμβουλίων, απλώς και μόνο επειδή το θέλει η αυθαιρεσία των σχολαρχών.

Στην υπόθεση αυτή η δικαιοσύνη μίλησε. Για να μην έχουμε όμως και στο μέλλον παρόμοια θεσμικά πραξικοπήματα πρέπει να μιλήσει και η κοινωνία. Συλλογικά, καθαρά και βροντερά.

Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία 25/8/2013

Γιώργου Κατρούγκαλου, Δημόσια και ιδιωτικά θύματα των μνημονιακών πολιτικών

Ο νόμος που ψηφίσθηκε πρόσφατα από τη βουλή ολοκλήρωσε μία ακόμη στροφή στη σπείρα αργού θανάτου στην οποία έχει καταδικάσει τη χώρα η πολιτική των μνημονίων. Με αυτόν η Κυβέρνηση κατέβηκε ένα ακόμη σκαλοπάτι προς τον πλήρη, πλέον, ευτελισμό του Συντάγματος. Ποτέ άλλοτε η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής δεν είχε διαπιστώσει τόσες πολλές αντισυνταγματικότητες σε ένα νομοσχέδιο. Από την παραβίαση της αρχής της ισότητας στα δημόσια βάρη, με την κατάργηση του αφορολόγητου και την επιβολή φόρου στους ανέργους και όσους βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας, έως την ουσιαστική κατάργηση του αυτοδιοίκητου των Δήμων, με τις διατάξεις του Παρατηρητηρίου και την διάλυση της Δημοτικής Αστυνομίας. Τόσο προφανείς και πρόδηλες ήταν οι παραβιάσεις αυτές του Συντάγματος, ώστε μέχρι και ο Εισηγητής της πλειοψηφίας να παραδεχθεί την «οριακή συνταγματικότητα» τους. Και όμως, ακόμη και οι βουλευτές της συμπολίτευσης που ανέδειξαν στις τοποθετήσεις τους τις αντισυνταγματικότητες αυτές, στο τέλος υπερψήφισαν το νομοσχέδιο! Ωστόσο ξέρουμε, από την εποχή του Σαιν Ζυστ, ότι ένα Σύνταγμα που δεν εφαρμόζεται, είναι τίποτα. Και χωρίς Σύνταγμα δεν υπάρχει Δημοκρατία.

Οι διατάξεις του νομοσχεδίου  ήταν αποκαλυπτικές και ως προς όσους είχαν ακόμη αμφιβολίες για το το ποιους εννοούσε ο Πρωθυπουργός όταν μίλαγε για την έφοδο κατά των «κάστρων των βολεμένων». Για τους σχολικούς φύλακες επρόκειτο, και έπονται οι καθαρίστριες των σχολείων… Για μία ακόμη φορά οι νομοθετικές επεμβάσεις στο Δημόσιο κινήθηκαν μεταξύ της αντιμεταρρύθμισης και της κοροϊδίας. Αντιμεταρρύθμιση διότι όχι μόνον δεν υπήρξε η παραμικρή προσπάθεια για εξορθολογισμό των δομών του, αλλά, αντιθέτως, καταργήθηκαν ολόκληρες υπηρεσίες με προφανή κοινωνική χρησιμότητα. Και κοροϊδία, γιατί όχι μόνον δημοσιονομικό όφελος δεν προκύπτει από αυτές, αλλά σημαντική οικονομική επιβάρυνση. Δίπλα στα 120 εκατομμύρια Ευρώ που θα στοιχίσει στο Δημόσιο το μαύρο στην ΕΡΤ, από τις αποζημιώσεις των υπαλλήλων του, θα πρέπει να προστεθεί και το απροσδιόριστο κόστος από τις απώλειες των εσόδων που προέκυπτε από τις βεβαιώσεις των κάθε είδους παραβιάσεων από την Δημοτική Αστυνομία, το πιο ανταποδοτικό τμήμα των δημοτικών υπηρεσιών.

Και όμως, φαίνεται ότι ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας δεν βλέπει στην επίθεση αυτή ακόμη μια υποβάθμιση της δικής της ζωής και της καθημερινότητας της. Ακόμη και αν αγνοήσει κανείς τις σχετικές δημοσκοπήσεις, μια ματιά στα σχόλια των ιστολογίων φτάνει για να διαπιστώσει την έκταση του κοινωνικού αυτοματισμού, σε διάφορες εκδοχές. Από τον επιστημονικοφανή αστικό μύθο περί του υπέρογκου μεγέθους του ελληνικού δημοσίου που πνίγει τον ιδιωτικό τομέα, ως την απλή ευχή να ψοφήσει και η κατσίκα του δημόσιου υπάλληλου, αφού αυτή του ανέργου έχει παραδώσει το πνεύμα προ πολλού.

Αυτή είναι η σημαντικότερη ιδεολογική επιτυχία των μνημονιακών πολιτικών. Ενόψει  της αδυναμίας τους να εξασφαλίσουν ουσιαστική νομιμοποίηση, οι εφαρμοστές τους επιδιώκουν να πετύχουν τουλάχιστον μια ντε φάκτο ανοχή, ξεσκίζοντας την κοινωνία και στρέφοντας το ένα τμήμα της απέναντι στο άλλο. Εντούτοις, η νεοφιλελεύθερη συνταγή των μνημονίων έχει ενιαία λογική και στόχευση: η μεταβίβαση πόρων από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα, μέσω των ιδιωτικοποιήσεων και της συρρίκνωσης των δημόσιων, πάνω από όλα των κοινωνικών υπηρεσιών, συμπληρώνεται από την πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, τη διάλυση των κοινωνικών δικαιωμάτων και την ουσιαστική κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα.

Ο άνεργος που χαίρεται όταν απολύεται ένας δημόσιος υπάλληλος, μοιάζει με τη γάτα του Αισώπου που έγλειφε τη λίμα και ευχαριστιόταν πίνοντας το αίμα της, χωρίς να καταλαβαίνει ότι σε λίγο δεν θα είχε γλώσσα. Έτσι και αυτός δεν καταλαβαίνει ότι όσο το δημόσιο αποψιλώνεται, δεν θα βρίσκει αύριο παιδικό σταθμό για το παιδί του, το σχολείο στο οποίο θα πάει θα είναι λιγότερο καλό ή, όταν χρειαστεί να μπει στο νοσοκομείο είτε θα το βρει κλειστό είτε θα χρειαστεί να το χρυσοπληρώσει.

Προφανώς, το αντικειμενικό υπόβαθρο αυτής της ιδεολογικής παγίδας αποτελεί η κακή κατάσταση του ελληνικού δημοσίου, αποτέλεσμα των πελατειακών λογικών και της κακοδιαχείρισης των ίδιων των κομμάτων του δικομματισμού, που επαγγέλλονται σήμερα, τάχα, την κάθαρσή του. Κανείς δεν πιστεύει στα σοβαρά ότι ΠΑΣΟΚ και ΝΔ μπορούν να μεταρρυθμίσουν το δημόσιο. Έτσι, όμως, αναδεικνύεται η ανάγκη η Αριστερά να καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δημοκρατικής και ριζοσπαστικής μεταρρύθμισης. Η αξιολόγηση, όχι ως φερετζές για απολύσεις, αλλά ως μέσο αξιοκρατίας και ελέγχου από την κοινωνία των δημόσιων υπηρεσιών ,είναι ένα από τα βασικά εργαλεία για κάτι τέτοιο, που ακόμη δεν έχουμε και πρέπει να κατασκευάσουμε.

Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία 23/7/2013

Γιώργου Κατρούγκαλου, Με εγκύκλιο καταργούν το νόμο για την ιδιωτική εκπαίδευση

Μέχρι στιγμής γνωρίζαμε ότι ο συνήθης τρόπος νομοθέτησης για την κυβέρνηση είναι οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου. Ο Υπουργός Παιδείας κ. Αρβανιτόπουλος έκανε ένα ακόμη βήμα «μπροστά»:  Την Παρασκευή ανακοίνωσε με εγκύκλιο του την κατάργηση των διατάξεων του νόμου 682/1977, που ρυθμίζει τον έλεγχο του κράτους επί των ιδιωτικών σχολείων και τις εργασιακές σχέσεις των ιδιωτικών εκπαιδευτικών. Η εγκύκλιος υποτίθεται ότι εφαρμόζει και ερμηνεύει την διαβόητη  ΠΥΣ 6/2012 και ορίζει ότι οι απολύσεις των ιδιωτικών εκπαιδευτικών απελευθερώνονται πλήρως. Στο εξής, εάν η εγκύκλιος αυτή εφαρμοστεί, οποιοσδήποτε εκπαιδευτικός θα μπορεί να απολύεται χωρίς αιτία, οποτεδήποτε, ακόμη και στο μέσο της σχολικής χρονιάς, χωρίς γνώμη και έλεγχο, όπως γινόταν μέχρι σήμερα, από τα αρμόδια υπηρεσιακά συμβούλια του Υπουργείου Παιδείας.

Κάτι τέτοιο είναι απολύτως αντισυνταγματικό. Το Σύνταγμα μας, στο άρθρο 16 παρ. 8, επιτρέπει την ίδρυση ιδιωτικών σχολείων,  παραπέμπει όμως τη ρύθμιση τους στο νόμο. Ο νόμος αυτός είναι ο 682/1977. Όπως προκύπτει από τα πρακτικά της Βουλής κατά τη συζήτηση επί του νομοσχεδίου, ο τότε Υπουργός Παιδείας και μετέπειτα πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης ρητά τόνισε ότι πρόθεση της κυβερνήσεως του ήταν με τον εν λόγω νόμο να γίνει «περισσότερο έντονη» η κρατική εποπτεία, ο δε εισηγητής της μειοψηφίας, καθηγητής Δ. Τσάτσος έθεσε, με επιστημονική εγκυρότητα τη συνταγματική υποχρέωση της πολιτείας να επιβάλλει πλαίσιο δεσμεύσεων στο διευθυντικό δικαίωμα του ιδιοκτήτη των ιδιωτικών σχολείων.

Οι ειδικές ρυθμίσεις για τις σχέσεις εργασίας των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και το καθεστώς εποπτείας των Υπηρεσιακών Συμβουλίων αποτελούν, συνεπώς, συνταγματικά επιβαλλόμενη αρμοδιότητα, δυνάμει του άρθρου 16 του Συντάγματος και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να τεθούν εκποδών από τον κοινό νομοθέτη, πολύ περισσότερο από μια απλή εγκύκλιο. Και ο πρωτοετής της νομικής ξέρει ότι με εγκύκλιο ερμηνεύονται κανόνες δικαίου, δεν τίθενται νέοι.

Το ότι τα ιδιωτικά σχολεία δεν αποτελούν απλώς επιχειρήσεις για τον πλουτισμό των σχολαρχών το καταλαβαίνει ο καθένας. Για το λόγο αυτό δεν μπορούν να διευθύνονται όπως οι υπόλοιπες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Ιδίως οι εργαζόμενοι σε αυτά ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να «ανακυκλώνονται», απολυόμενοι κατά τη βούληση του ιδιοκτήτη, όχι για το δικό τους το συμφέρον, αλλά γιατί κάτι τέτοιο θα ανέτρεπε την αναγκαία συνέχεια του εκπαιδευτικού έργου.

Το αυτονόητο αυτό το δέχονται παγίως και τα δικαστήρια: Για παράδειγμα, η απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών 1871/2006 νομολόγησε τα εξής: «η ευχέρεια ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων (…) δεν παρέχει το δικαίωμα στους ιδιοκτήτες τους για αναιτιολόγητη και χωρίς περιορισμούς καταγγελία των συμβάσεων εργασίας των λειτουργών που υπηρετούν στα εκπαιδευτήρια αυτά, εφόσον, η παροχή στους εκπαιδευτικούς σταθερού καθεστώτος απασχόλησης συνάπτεται άμεσα με την ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου που παρέχουν, προς ωφέλεια τόσο της μαθητικής κοινότητας, όσο και του κοινωνικού συνόλου, γενικότερα.» Ανάλογα έχει κρίνει και ο Άρειος Πάγος (πρβλ. ΑΠ 864/76), κατά τον οποίο για την πραγμάτωση των συνταγματικά κατοχυρωμένων σκοπών της παιδείας απαιτείται η εξασφάλιση της μη συχνής εναλλαγής του διδακτικού προσωπικού και η αποφυγή αναιτιολογήτων απολύσεων.

Στο πλαίσιο των συνταγματικών αυτών επιταγών, κατά την πάγια νομολογία των αρμόδιων διοικητικών δικαστηρίων, το αρμόδιο υπηρεσιακό συμβούλιο του Υπουργείου Παιδείας ασκεί έλεγχο νομιμότητας επί των απολύσεων των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και  έχει αρμοδιότητα να αρνηθεί την έγκριση της απόλυσης αν διαπιστώσει αιτιολογημένα ότι η καταγγελία έγινε παράνομα ή καταχρηστικά. (Βλ., αντί πολλών άλλων, ΣτΕ 245/98). Άλλωστε, όπως έχει κρίνει και η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (βλ. ΣτΕ 1357/99) για να μην θεωρηθεί καταχρηστική η άσκηση του ως άνω δικαιώματος του ιδιοκτήτη, η απόλυση θα πρέπει να στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο σε λόγους σχετικούς με την ικανότητα και την κατάρτιση του ιδιωτικού εκπαιδευτικού, την ποιότητα του διδακτικού του έργου, την όλη συμπεριφορά του καθώς και την ορθολογική οργάνωση και λειτουργία του σχολείου.

Όσο και να θέλουν τα αντίθετα οι σχολάρχες (μεταξύ τους και ο αδελφός του Πρωθυπουργού, για λογαριασμό του Αμερικανικού Κολλεγίου) και η Τρόικα, στην Ελλάδα υπάρχουν ακόμη νόμοι και Σύνταγμα. Η προσπάθεια αυτή διάλυσης της ιδιωτικής εκπαίδευσης και η παράδοση της ως μικρομάγαζου στους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων θα μείνει στο κενό. Αποτελεί, όμως, ακόμη μια απόδειξη πόσο επικίνδυνη είναι η παρούσα κυβέρνηση και πόσο αναγκαίο είναι να ανατραπεί.

Δημοσιεύτηκε στο Παρόν 14/7/2013

Γιώργου Κατρούγκαλου, Η μεταρρύθμιση ως απάτη

Σαν να μην έφτανε η επιχείρηση ΕΡΤ, η Κυβέρνηση, δια του στόματος του πρωθυπουργού, ξεκαθάρισε ακόμη μία φορά τι σημαίνει για αυτήν μεταρρύθμιση: «Σπάσιμο αυγών» και ρεσάλτο «στα κάστρα των βολεμένων». Οι «βολεμένοι» αυτή τη φορά είναι οι σχολικοί φύλακες και οι υπάλληλοι της δημοτικής αστυνομίας, που άμεσα θα ενταχθούν στην ψευδώνυμη κινητικότητα. Μπαίνουν και αυτοί στη σειρά των θυμάτων που έχουν ήδη χάσει τη δουλειά τους στο δημόσιο, πίσω από τα «μπλοκάκια», τους αναπληρωτές και τους ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς. Αντίθετα με ένα διαδεδομένο μύθο, κατά τον οποίο κανείς δεν έχει απολυθεί από το δημόσιο, η μέχρι σήμερα μείωση κατά 140.000 των θέσεων εργασίας σε αυτό δεν προέκυψε μόνον από τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, αλλά και από το σφαγιασμό όσων υπηρετούσαν με συμβάσεις έργου ή ορισμένου χρόνου, με άλλα λόγια των πιο κακοπληρωμένων και των πιο ευάλωτων.

Οδήγησε η σφαγή αυτή των κάθε άλλο παρά βολεμένων στο μάζεμα και στον εξορθολογισμό του κράτους; Φυσικά και όχι. Τι είδαμε μέχρι σήμερα; Οριζόντιες περικοπές με εντελώς αυθαίρετο και αναξιοκρατικό τρόπο σε όλες τις υπηρεσίες, ανεξαρτήτως εάν αυτές παρουσιάζουν λειτουργικά και οργανικά κενά ή πλεονάζον προσωπικό. (Για το λόγο αυτό, όπως ήδη διέρρευσε, η πρώτη εφεδρεία που κρίθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας αντισυνταγματική.) Η κινητικότητα υποτίθεται ότι θα ήταν διαφορετική. Θα γινόταν, τάχα, μετά από αξιολόγηση των δομών, των υπηρεσιών και των υπαλλήλων, ούτως ώστε μόνο οι υπεράριθμοι να μετακινηθούν και χωρίς να απολυθεί κανείς, κατά τη δέσμευση του πρώην αρμόδιου υπουργού Α. Μανιτάκη.

Και τι μάθαμε το Σαββατοκύριακο,   μετά το τέλος των κατ’όνομα διαπραγματεύσεων με την τρόικα; Ότι μόνον 50-60 υπεράριθμοι υπάλληλοι του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης από τους 25.000 που θα τεθούν σε διαθεσιμότητα έχουν πράγματι αξιολογηθεί, σύμφωνα με τα παραπάνω. (Και για αυτούς διατηρώ τις αμφιβολίες μου…) Οι υπόλοιποι αποτελούν το σύνολο των υπηρετούντων σε υπηρεσίες που κανείς μέχρι τώρα δεν αμφισβητούσε τη χρησιμότητα τους, όπως οι δημοτικοί αστυνομικοί ή οι σχολικοί φύλακες.

Απίθανα πράγματα γράφτηκαν ή ειπώθηκαν από τα γνωστά χαλκεία, όπως για παράδειγμα ότι έτσι θα ελαφρύνει ο προϋπολογισμός των δήμων. Λες και μεγάλο μέρος των εσόδων των ΟΤΑ δεν προέρχονται από τις βεβαιώσεις παραβάσεων που έλεγχαν οι υπάλληλοι που θα απολυθούν! (Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει κρίνει ότι ακόμη και οι κλήσεις για τις τροχαίες παραβάσεις δεν μπορούν να βεβαιώνονται παρά αποκλειστικά από μέλη της Δημοτικής Αστυνομίας και όχι από ιδιωτικές εταιρίες, βάσει συμβάσεων).  Όχι απλώς δεν θα προκύψει δημοσιονομικό όφελος, λοιπόν, αλλά μεγάλη επιβάρυνση για τους Δήμους και τον κρατικό προϋπολογισμό που θα κληθεί να καλύψει τα κενά που θα δημιουργηθούν.

Οι τελευταίοι χειρισμοί αποκάλυψαν πλήρως την απάτη των κυβερνώντων. Αν η κινητικότητα είχε στόχο να μετακινηθεί πλεονάζον προσωπικό σε υποστελεχωμένες υπηρεσίες γιατί να τιμωρείται το προσωπικό αυτό με τη θέση του σε διαθεσιμότητα και την περικοπή κατά τα τρία τέταρτα των αποδοχών του; Γιατί να εξαιρεθούν από  αυτήν οι 5.000 καθηγητές που μετατάσσονται στην πρωτοβάθμια από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση; Η απάντηση είναι απλή: η κινητικότητα, η διαθεσιμότητα και όλες οι σχετικοί νεολογισμοί του κυβερνητικού doublespeech δεν αποτελούν παρά ψευδώνυμα της απόλυσης. Ήδη μάθαμε ότι η κυβέρνηση συμφώνησε με τους δανειστές ότι 11.000 από τους 25.000 θα χάσουν τη δουλειά τους.

Από πού προέκυψε αυτός ο αριθμός, εφόσον οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί, ούτε γνωρίζουμε πού θα αξιοποιηθούν οι υπόλοιποι 14.000, ούτε το ποια κενά υπάρχουν στο δημόσιο; Μα, γιατί έτσι ζήτησε η Τρόικα. Ας λέει, λοιπόν, ο κ. Μητσοτάκης ότι θα ήταν, δήθεν, υπουργός της αξιολόγησης και όχι των απολύσεων.  Λίγες ώρες κράτησε η αυταρέσκεια του.  Φιάσκα τέτοιου είδους είναι αναπόφευκτα: Η πελατειακή λογική που έχουν ΠΑΣΟΚ και ΝΔ στο DNA τους, σε συνδυασμό με την αβυσσαλέα διαχειριστική ανικανότητα των στελεχών τους, δεν τους επιτρέπει, όσο και να θέλουν, να ανταποκριθούν πλήρως στις νέο-φιλελεύθερες εμμονές της τρόικας. (Το Σύνταγμα το έχουν προ πολλού ξεχάσει). Με «λύσεις» άρπα κόλλα της τελευταίας στιγμής και «πολιτικές συμφωνίες» θα  εξευτελίζουν τον εαυτό τους και τη χώρα. Έτσι πορεύτηκαν και έτσι θα συνεχίζουν να πορεύονται, όσο τους αφήνουμε εμείς να καταστρέφουν τον τόπο.

Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία την 2/7/2013

Γιώργου Κατρούγκαλου Για την υπόθεση Σακκά

Το Σύνταγμα μας ορίζει ρητά ότι το ανώτατο όριο διάρκειας της προφυλάκισης δεν μπορεί να υπερβεί το ένα έτος, ενώ μόνον σε «εντελώς εξαιρετικές περιπτώσεις» το όριο αυτό μπορεί να παραταθεί, προκειμένου για κακουργήματα, για έξι ακόμη μήνες. Μάλιστα, ενόψει της συνειδητής καταστρατήγησης της συνταγματικής επιταγής μέσω της «σαλαμοποίησης» μίας και μόνο υπόθεσης σε πολλές επιμέρους πράξεις, ούτως ώστε να επιβάλλονται αυτοτελείς προφυλακίσεις για κάθε μία από αυτές και να πολλαπλασιάζεται το δεκαοκτάμηνο, ρητά προστέθηκε με την αναθεώρηση του 2001 η εξής πρόβλεψη στην παράγραφο 4 του άρθρου 6 του Συντάγματος:

«Απαγορεύεται η υπέρβαση των ανώτατων ορίων της προφυλάκισης με τη διαδοχική επιβολή του μέτρου αυτού για επί μέρους πράξεις της ίδιας υπόθεσης.»

Στην περίπτωση του Κωνσταντίνου Σακκά, δύο μήνες πριν από τη συμπλήρωση του 18μηνου, ασκήθηκε νέα ποινική δίωξη για συναφή υπόθεση, με προφανή σκοπό την περιγραφή της παραπάνω διάταξης. Ο ανώτατος χρόνος της δεύτερης προφυλάκισής του (12 μήνες) έχει ήδη συμπληρωθεί, ενώ η πρώτη του δίκη δεν έχει ολοκληρωθεί και η δεύτερη δεν έχει καν αρχίσει.

Ένας άνθρωπος, λοιπόν, παραμένει 2,5 χρόνια φυλακισμένος χωρίς να έχει καταδικαστεί, κατά παράβαση του Συντάγματος και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Κανένα δίκαιο της ανάγκης δεν μπορεί να θεραπεύσει την βαρύτατη αυτή προσβολή στο κράτος δικαίου.

Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία την 6/7/2013

Γιώργου Κατρούγκαλου, Η τελευταία παράσταση των Σιαμαίων

ΝΔ και ΠΑΣΟΚ θα κυβερνήσουν μαζί για μια ακόμη φορά. Την τελευταία. Αποτελεί πράξη ποιητικής δικαιοσύνης ότι τα δύο κόμματα του πάλαι ποτέ δικομματισμού καταδικάσθηκαν να συνυπάρξουν σε μια παρωδία «μεγάλου συνασπισμού», στο πλαίσιο των τελικών σπασμών του πολιτικού συστήματος της μεταπολίτευσης.  Στην πραγματικότητα όμως μαζί κυβερνούσαν και τις τέσσερις προηγούμενες δεκαετίες. Παρά τις μεταξύ τους θεατρικές συγκρούσεις, τάχα φωτός-σκότους, συμπλήρωναν το ένα το άλλο σε μία συμβιωτική σχέση, βασισμένη στην εναλλαγή τους στην εξουσία. Μαζί δημιούργησαν το πλέγμα πελατειακών σχέσεων που ακόμη δυναστεύει τη χώρα. Και η πατρωνεία δεν περιορίζεται μόνον στην δημόσια διοίκηση, ούτε στους διορισμούς των εκλεκτών ή των δυστυχισμένων που αναζητούσαν και εύρισκαν «προστασία». Η βασικότερη εκδήλωση των πελατειακών σχέσεων εκδηλώνεται στην κορυφή, όπου πολιτικές και οικονομικές ελίτ συμφύρονται σε ένα τρίγωνο νόμιμης διαφθοράς που ενώνει κόμματα, μεγαλοεργολάβους και ΜΜΕ στο μέρισμα του δημόσιου χρήματος.

Ποιος έχει την παραμικρή αμφιβολία ότι ο αυταρχικός τυχοδιωκτισμός της επίθεσης στην δημόσια τηλεόραση δεν ήταν παρά ένας αντιπερισπασμός που επιχείρησε σπασμωδικά να καλύψει το ράγισμα του success story από το φιάσκο της ΔΕΣΠΑ και την παταγώδη αποτυχία στον τομέα της δημόσιας διοίκησης; Όχι μόνον δεν έπραξαν τα κόμματα της συγκυβέρνησης οτιδήποτε για τον ουσιαστικό εξορθολογισμό και εκδημοκρατισμό της τελευταίας (πώς θα μπορούσαν, άλλωστε, να αναιρέσουν τον πελατειακό εαυτό τους;) αλλά απέτυχαν και να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους έναντι των δανειστών. Επειδή στο κυνήγι κεφαλών που είχαν αποδεχθεί δεν ήταν σε θέση να παρουσιάσουν 2.000 κρανία καρατομημένων δημοσίων υπαλλήλων, επέλεξαν την κατάργηση της δημόσιας τηλεόρασης.

Η κυβερνητική πολιτική δεν απέτυχε όμως μόνον εκεί, καταρρέει με θόρυβο σε όλα τα μέτωπα και ιδίως στην οικονομία. Το υποτιθέμενο πρωτογενές πλεόνασμα έπεσε μέσα στην μαύρη τρύπα των τριών δισεκατομμυρίων του ελλείμματος του ΕΟΠΥ και των ασφαλιστικών ταμείων. Η ανεργία αυξήθηκε και τον τελευταίο μήνα, παρά τους αντίθετους πανηγυρισμούς του Υπουργού Εργασίας, η οικοδομή μειώθηκε κατά 55% ακόμη και σε σχέση με το καταστροφικό περσινό έτος, τα σπρέντς ξεπέρασαν τις 800 μονάδες, μέχρι και οι εξαγωγές που ήταν μέχρι πρότινος με θετικό δείκτη πήραν αρνητικό πρόσημο.  

Η τεχνητή αισιοδοξία που προσπαθούν να συντηρήσουν διάφορα διεθνή χαλκεία και η Α. Μέρκελ μέχρι τις γερμανικές εκλογές δεν έχει πια φύλλο συκής. Το μείγμα των πολιτικών αυτών δεν αφήνει περιθώρια για άλλη κατάληξη: Ο νέο-φιλελευθερισμός των μνημονίων σε συνδυασμό με την πελατειακή λογική που έχουν ΠΑΣΟΚ και ΝΔ στο DNA τους, αλλά και την αβυσσαλέα διαχειριστική τους ανικανότητα, σπρώχνουν σταθερά τη χώρα πιο χαμηλά στη σπείρα αργού θανάτου της ύφεσης και της υπερχρέωσης.

Αυτοί που έριξαν τη χώρα στα βράχια δεν μπορούν να τη σώσουν. Οι διεφθαρμένοι και οι διαφθορείς δεν μπορούν να πολεμήσουν την διαφθορά. Δεν είναι δείγμα συνέπειας, ούτε εμμονής στις μεταρρυθμίσεις η τελευταία αυτή μετενσάρκωση του δικομματισμού. Τα δύο κόμματα αγκιστρώνονται απλώς με νύχια και δόντια στην εξουσία, όπως είχαν πράξει και μετά την πρώτη χρεωκοπία οι τότε εκπρόσωποι του παλαιοκομματισμού. (Για το λόγο αυτό και προέβλεπα ήδη στις 23 Οκτωβρίου 2011 με άρθρο μου στην Ελευθεροτυπία το αναπόφευκτο του «μεγάλου συνασπισμού» ΠΑΣΟΚ-ΝΔ).  Θυμίζω ότι στις εκλογές της 8/21 Αυγούστου του 1910, ένα χρόνο μετά το Γουδί, οι πρώην άσπονδοι εχθροί, τα δύο μεγάλα κόμματα του Γεωργίου Θεοτόκη και του Δημητρίου Ράλλη, κατήλθαν με κοινούς συνδυασμούς και κυβέρνησαν για λίγους μήνες. Στις επόμενες εκλογές της 28ης Νοεμβρίου (11 Δεκεμβρίου) τα παλαιά κόμματα δεν πήραν καν μέρος, σαρωμένα από τη γενικευμένη λαϊκή τους απαξίωση. Δεν ξαναεμφανίστηκαν ποτέ πια στην πολιτική ζωή της χώρας. 

Αυτή η τύχη περιμένει και το σύγχρονο παλαιοκομματισμό, παρά τη λεοντή του μεταρρυθμιστή που επιχειρεί να ενδυθεί. Δεν πρέπει όμως να αφήσουμε να παρασύρει στην πτώση του και τη χώρα. Πριν να είναι πολύ αργά, με τη συλλογική μας αντίσταση πρέπει να επισπεύσουμε το τέλος του.

Δημοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία, την 25/6/2013.

Γιώργου Κατρούγκαλου, Η βασιλεία του τρόμου

Η πρόσφατη απολογιστική έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού έδωσε την ευκαιρία στον αγγλοσαξονικό τύπο να χαρακτηρίσει τις πολιτικές λιτότητας ως «βασιλεία του τρόμου» αλλά και ως βασιλεία του Ολι Ρεν  ( “Rehn of Terror”), λογοπαίγνιο που βασίζεται στο ομόηχο του ονόματος του επιτρόπου. Πρόκειται για κατάφωρη αδικία. Ο επίτροπος δεν φέρει μεγαλύτερη ευθύνη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο σύνολο της και όλες τις εθνικές κυβερνήσεις της περιόδου, που συνεχίζουν να ομοφωνούν στην εφαρμογή του ίδιου νέο-φιλελεύθερου προγράμματος ανατροπής του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου.

 Ο P. Krugman, στο σχετικό του άρθρο στους New York Times “Greek Regrets”  γράφει σχετικά ότι  «για όλους τους οπαδούς του Keynes, εμού συμπεριλαμβανομένου,  και τα δύο λάθη που αναγνωρίζει το Ταμείο στην έκθεση, την αποτυχία του δηλαδή να αναγνωρίσει εγκαίρως ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να αποπληρώσει στο ακέραιο τα χρέη της, αλλά και τη μεγάλη υποτίμηση της οικονομικής ζημίας που η λιτότητα μπορεί να επιφέρει, ήταν εμφανή κατά τη συγκεκριμένη περίοδο».  

Δεν χρειάζεται να είσαι νομπελίστας στα οικονομικά για να διαπιστώσεις τα αυτονόητα. Άλλωστε, το ίδιο το ΔΝΤ ουσιαστικά προέβλεπε την έκβαση του μνημονίου από την πρώτη ήδη έκθεση του, της 5^ης Μαίου του 2010 (IMF, Greece, Request for Stand-By Arrangement Prepared by the European Department in Consultation with Other Departments, EBS/10/77, Approved by Poul M. Thomsen and Martin Muhleisen, May 5, 2010, ιδίως σ. 18, 36.) Αναφερόμενος σε αυτή, λίγο μετά την υπογραφή του πρώτου μνημονίου, έγραφα στο πρώτο κριτικό άρθρο που δημοσιεύθηκε στο νομικό τύπο («Memoranda sunt Servanda? H συνταγματικότητα του νόμου 3845/2010 και του μνημονίου για τα μέτρα εφαρμογής των συμφωνιών με ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ», Εφημερίδα Διοικητικού Δικαίου, 2/2010, 151-163) τα εξής:

«η εφαρμογή του προγράμματος όχι απλώς δεν ανακουφίζει αλλά επιδεινώνει την οικονομική κατάσταση της χώρας: Σύμφωνα με τις αποδοχές του ίδιου του ΔΝΤ, το χρέος από το 119% του ΑΕΠ που βρίσκεται σήμερα, θα εκτιναχθεί το 2013, τελευταίο έτος του Προγράμματος Στήριξης, μεταξύ του 150% και 177% του ΑΕΠ , και αυτό υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει ήπια ανάκαμψη της οικονομίας και ότι «οι αρχές θα εξακολουθήσουν να προωθούν ισχυρές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (…) και ότι η χώρα θα αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές με ικανοποιητικούς όρους» .

Εάν όλα πάνε καλά, επομένως , και εάν ληφθούν πρόσθετα μέτρα στη γνωστή κατεύθυνση, και αφού θα έχουμε κατεδαφίσει το κοινωνικό κράτος και διαλύσει την κοινωνική συνοχή, θα καταφέρουμε να αυξήσουμε το δημόσιο χρέος κατά το ήμισυ! (…) Ο προδήλως αναποτελεσματικός αυτός δανεισμός έχει ως μόνη λογική την καθυστέρηση της στάσης πληρωμών ώστε να διασωθούν οι αλλοδαπές (ιδίως Γερμανικές) τράπεζες που θα χρησιμοποιήσουν τον χρόνο που εμείς "αγοράζουμε" (δανειζόμενοι) εκ μέρους τους ώστε να προλάβουν να πουλήσουν τα ομόλογά μας .»

Δεν ήμουν προφήτης, γνώριζα απλώς ανάγνωση. Και ήξερα, όπως όλοι μας, ότι το ΔΝΤ εφαρμόζει παντού όπου περνά πολιτικές απεσταγμένου νεοφιλελευθερισμού, που συνοψίζονται ουσιαστικά στα εξής:

•             Συμπίεση του μισθολογικού κόστους και απορρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της ιδιωτικής κερδοφορίας

•             Μαζική μεταφορά πόρων από το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα, μέσω ιδιωτικοποιήσεων των δημοσίων επιχειρήσεων και δημοσιοποίηση των ζημιών των τραπεζών

•             Μονεταριστική πολιτική λιτότητας με έμφαση στη δραματική μείωση των δημοσίων δαπανών, ιδίως των κοινωνικών.

Η αυτοκριτική του ΔΝΤ δεν αφορά στην ουσία των πολιτικών αυτών, αλλά στην αναγνώριση επιμέρους ολισθημάτων, όπως ο διαβόητος πολλαπλασιαστής. Και δεν χρειαζόμασταν την έκθεση, για να γνωρίζουμε ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο, εφόσον αυτό θα πλησιάσει το 2014 το 180% του ΑΕΠ. Είναι προφανές ότι χωρίς νέα διαγραφή, και μάλιστα σε ποσοστό άνω του 60%, δεν πρόκειται ποτέ να αποπληρωθεί. Η ουσία, όμως, έγκειται στους όρους με τους οποίους αυτό θα γίνει. Όλοι θυμόμαστε ότι το περίφημο PSI ολοκλήρωσε το έγκλημα του πρώτου μνημονίου, φορτώνοντας ουσιαστικά όλο το πολυδιαφημισμένο «κούρεμα» του χρέους στα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία και τους δημόσιους οργανισμούς (και στις ελληνικές τράπεζες, βεβαίως, οι οποίες όμως αποζημιώθηκαν και με το παραπάνω με τους σκανδαλωδώς ευνοϊκούς όρους της ανακεφαλαιοποίησης, χωρίς ούτε ένας τραπεζίτης να χάσει τον έλεγχο της τράπεζας του).

Το τέλος της βασιλείας του τρόμου δεν θα έρθει από τον ουρανό. Από τη δική μας συλλογική αντίσταση εξαρτάται.

Δημοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία, 11/6/2013

Διεθνές Συνέδριο για το Δημόσιο Χρέος και τα Κοινωνικά Δικαιώματα

  Η  ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ                             ( Ομαδα κοινωνικων δικαιωματων),

Η ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΛΟΓΩΝ

ΤΟ

ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ – Libertas

&

 ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ –     ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΑΤΣΟΣ

διοργανώνουν

ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

28-29.6.2013

«Δημόσιο χρέος & θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα »

     Αθήνα - Hotel Divani Caravel

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΡΩΙ, 28 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013

9:00          1η Συνεδρία,

Χαιρετισμοί: Κώστας Μαυριάς, Ομότιμος Καθηγητής, Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Συνταγματολόγων και επίτιμος Πρόεδρος της Δ.Ε.Σ.Δ. και Martin Scheinin, Καθηγητής, Πρόεδρος της Δ.Ε.Σ.Δ.

Εναρκτήρια Ομιλία: Dr. Cephas Lumina, Ανεξάρτητος Εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ, με εντολή την διερεύνηση των επιπτώσεων του  δημόσιου χρέους και άλλων σχετιζόμενων διεθνών οικονομικών υποχρεώσεων των Κρατών στην πλήρη εφαρμογή των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

9:30       η επιδραση τησ οικονομικησ κρισησ στουσ διεθνη θεσμικα

              οργανα,   ρυθμισεισ και ανθρωπινα δικαιωματα

Πρόεδρος: Κώστας Μαυριάς, Ομότιμος Καθηγητής, Νομική  Σχολή Αθηνών

1.  Margot Salomon, Senior Lecturer, London School of Economics

   Πέραν του χρόνου και του χώρου: Χρέος, λιτότητα και ανθρώπινα δικαιώματα σε πλήρη επισκόπηση.

2.  Anu Bradford, Professor, Columbia Law School

Αποτελεσματικός Σχεδιασμός των θεσμών μετά την Κρίση.

3.  Enyinna Nwauche, Professor, University of Botswana, Department of Law

  Επίκαιρα Θέματα σχετικά με την προστασία των αυτοχθόνων και την Διαιτησία στις Επενδύσεις

Παρέμβαση: Katerina Linos, Ass. Professor, University of Berkley, η Διολίσθηση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

11:00        Διάλειμμα

11:30        ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

Πρόεδρος : Γιώργος Κασιμάτης, Ομότιμος Καθηγητής, Νομική Σχολή Αθηνών

1.  Aντώνης Μπρεδίμας, Καθηγητής, Νομική Σχολή Αθηνών.

Ανωτέρα Βία και Κατάσταση Ανάγκης στο Διεθνές Δίκαιο.

2.  Mathias Audit, Professor, Paris Ouest Nanterre La Défense.

 Το ζήτημα του δημοσίου χρέους ενώπιον των διεθνών διαιτητικών δικαστηρίων

3.  Νικήτας Aλιμπράντης, Επίτϊμος Καθηγητής, University of Strasbourg and University of Thrace.

   Η φιλοσοφία του «comme si» (“als ob”)  σε σχέση με τον παραμερισμό των κοινωνικών δικαιωμάτων στους ευρωπαϊκούς θεσμούς

    Παρέμβαση : Giorgio Baruchello, Professor, University of Akureyri, Τμήμα Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Το «Ογκολογικό Μοντέλο/ του Paul Krugman στις ΄τραπεζικές μεταστάσεις: Εισαγωγή στη Φιλοσοφία του John McMurtry

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ AΠΟΓΕΥΜΑ

                2η Συνεδρία

17:00        Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Πρόεδρος: Σπύρος Φλογαϊτης, Καθηγητής, Νομική Σχολή Αθηνών 

1.  Alessandro Torre, Professor,Università degli Studi di Bari, Facoltà di Giurisprudenza  

Νεοφιλελεύθερες τάσεις και δημοσιονομικές πολιτικές στην Ιταλία.

2.  Marina Calamo Specchia, Professor, Università degli Studi di Bari, Facoltà di Giurisprudenza

   Οικονομική Κρίση και ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί, η ιταλική περίπτωση. Ποιο μέλλον για τα κοινωνικά δικαιώματα;

3.  John McEldowney, Professor, University of Warwick, Faculty of Law.

  Το Η.Β.: Η μετα-δημοσιονομική κρίση:  η μεταρρύθμιση του κράτους πρόνοιας και των κοινωνικο-οικονομικών δικαιωμάτων.

18:30        Διάλειμμα

19:00        Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ

                Πρόεδρος: Κώστας Χρυσόγονος, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, Νομική  Σχολή.

1.  Françoise Tulkens,  Professor, Université de Leuven,

Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και η Οικονομική Κρίση. Το θέμα της φτώχειας.

2.  Νίκος Aλιβιζάτος, Καθηγητής, Νομική Σχολή Αθηνών, η αρχή της θεωρίας του "Living instrument" σε δύσκολους καιρούς

3.  Patrick de Fontbressin, Professor, Université Paris Sud XI.   Η έννοια του πολίτη στο Χάρτη Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα υποκειμενικό δικαίωμα ;

4.  Πέτρος Στάγκoς, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Νομική Σχολή. 

Το Δημόσιο Χρέος στο πλαίσιο της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης : αλληλεγγύη ή αναγκαιότητα

          

                                     --------------------------

ΣΑΒΒΑΤΟ ΠΡΩΙ, 29 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013

3η Συνεδρία

9:00          ΧΩΡΕΣ ΣΕ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ η συνταγματικη δικαιοσυνη

                Πρόεδρος: Γιώργος Κατρούγκαλος, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θράκης

1.  Angel Rodriguez, Professor, University of Málaga, Faculty of Law.

Δημόσιο Χρέος και θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα μετά την συνταγματική αναθεώρηση στην Ισπανία

2.  Yannis Drossos, Καθηγητής, Νομική Σχολή Αθηνών

    Χώρες σε κρίση και Συνταγματική Δικαιοσύνη: οι προσεγγίσεις των   Δικαστηρίων.

3.  Rachael Lorna Johnstone, Professor, University of Akureire.              

  Μύθοι και Θρύλοι της σύγχρονης Ισλανδίας.

4.  Dr.Giulia Aravantinou Leonidi, Scientific Researcher, Università degli studi di Roma La Spienza, Facoltà di Giurisprudenza.

Εύθραυστη δημοκρατία: εξετάζοντας τα κοινωνικά δικαιώματα υπό το πρίσμα του ιταλικού Συντάγματος. Η κρίση και η κατάρρευση του κράτους πρόνοιας.

11:00        Διάλειμμα

11:30        ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΠΙΕΣΗ ΣΤΟ ΚΡΑΤΟΣ

                  ΠΡΟΝΟΙΑΣ

                Πρόεδρος: Πέτρος Παραράς, Ομότιμος Καθηγητής,

                Πανεπιστήμιο Θράκης, Επίτιμος Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου

                Επικρατείας.

1.  Paul Tavernier, Ομότιμος Καθηγητής, Université Paris-Sud XI. 

Συμβολή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σε μια « κοινωνική » ανάγνωση της Ιδιοκτησίας.

Παρατηρήσεις και προβληματισμοί.

2.  Σταμάτης Tζιτζής, Καθηγητής, Institut de criminologie, Paris II.

  Κρίση, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνικά δικαιώματα.

3.  Στέλιος Περράκης, Καθηγητής Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Το δικαίωμα αξιοπρεπούς διαβίωσης σε καιρούς οικονομικής κρίσης και το Διεθνές Δίκαιο

Παρέμβαση: Dr. Βασιλική Σαράντη.

  Κοινωνικά Δικαιώματα στην Αμερικανική Ήπειρο (Δυτικό ημισφαίριο) υπό το φως  της νομολογίας του Διαμερικανικού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

ΣΑΒΒΑΤΟ AΠΟΓΕΥΜΑ

17:00        4η Συνεδρία

                ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

Πρόεδρος : Ελισάβετ Μπέσιλα, Καθηγήτρια, Πάντειο Πανεπιστήμιο 

1.  Thomas Fleiner, Ομότιμος Καθηγητής, University of Fribourg, Επίτιμος Πρόεδρος  IACL.

  Άμεση Δημοκρατία: χρέη και κοινωνικά δικαιώματα, η Ελβετική εμπειρία.

2.  Dominique Rousseau, Καθηγήτρια, Université de Paris I, Panthéon Sorbonne, Président du conseil scientifique de l’Association Française des Constitutionnalistes.

Τα κοινωνικά δικαιώματα, στην αντιμετώπιση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης.

3.  Ξενοφών Κοντιάδης, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Dean– Δρ. Αλκμήνη Φωτιάδου, Κέντρο για το Ευρωπαϊκό Συνταγματικό Δίκαιο

Η κρίση χρέους καλλιεργεί το έδαφος: αναθεώρηση της θεωρίας των κοινωνικών δικαιωμάτων.

    Παρέμβαση: Dr. Eλένη Μίχα,

   Η εφαρμογή των κοινωνικών δικαιωμάτων μέσω υπεύθυνων πρακτικών δανεισμού

19:00        Διάλειμμα

19:30           Στρογγυλό Τραπέζι  

                 Πρόεδρος: Καθηγήτρια Iσμήνη Κριαρή, Αντιπρύτανης του

                 Πάντειου Πανεπιστήμιου, Καθηγητής Ηλίας Nικολόπουλος,

                  Πάντειο Πανεπιστήμιο, Καθηγητής Γιώργος Κατρούγκαλος,

                  Πανεπιστήμιο Θράκης, Καθηγητής Γιάννης Τασσόπουλος,

                  Πανεπιστήμιο Αθήνας, Καθηγήτρια Λίνα Παπαδοπούλου,

                  Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Νομική Σχολή.

Λήξη του Συνεδρίου από τον Καθηγητή Kώστα Μαυριά και τον Καθηγητή Martin Scheinin.

21:00        Δεξίωση