Κριτικές του Δικαίου

Γιώργου Κατρούγκαλου, Δημόσια και ιδιωτικά θύματα των μνημονιακών πολιτικών

Ο νόμος που ψηφίσθηκε πρόσφατα από τη βουλή ολοκλήρωσε μία ακόμη στροφή στη σπείρα αργού θανάτου στην οποία έχει καταδικάσει τη χώρα η πολιτική των μνημονίων. Με αυτόν η Κυβέρνηση κατέβηκε ένα ακόμη σκαλοπάτι προς τον πλήρη, πλέον, ευτελισμό του Συντάγματος. Ποτέ άλλοτε η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής δεν είχε διαπιστώσει τόσες πολλές αντισυνταγματικότητες σε ένα νομοσχέδιο. Από την παραβίαση της αρχής της ισότητας στα δημόσια βάρη, με την κατάργηση του αφορολόγητου και την επιβολή φόρου στους ανέργους και όσους βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας, έως την ουσιαστική κατάργηση του αυτοδιοίκητου των Δήμων, με τις διατάξεις του Παρατηρητηρίου και την διάλυση της Δημοτικής Αστυνομίας. Τόσο προφανείς και πρόδηλες ήταν οι παραβιάσεις αυτές του Συντάγματος, ώστε μέχρι και ο Εισηγητής της πλειοψηφίας να παραδεχθεί την «οριακή συνταγματικότητα» τους. Και όμως, ακόμη και οι βουλευτές της συμπολίτευσης που ανέδειξαν στις τοποθετήσεις τους τις αντισυνταγματικότητες αυτές, στο τέλος υπερψήφισαν το νομοσχέδιο! Ωστόσο ξέρουμε, από την εποχή του Σαιν Ζυστ, ότι ένα Σύνταγμα που δεν εφαρμόζεται, είναι τίποτα. Και χωρίς Σύνταγμα δεν υπάρχει Δημοκρατία.

Οι διατάξεις του νομοσχεδίου  ήταν αποκαλυπτικές και ως προς όσους είχαν ακόμη αμφιβολίες για το το ποιους εννοούσε ο Πρωθυπουργός όταν μίλαγε για την έφοδο κατά των «κάστρων των βολεμένων». Για τους σχολικούς φύλακες επρόκειτο, και έπονται οι καθαρίστριες των σχολείων… Για μία ακόμη φορά οι νομοθετικές επεμβάσεις στο Δημόσιο κινήθηκαν μεταξύ της αντιμεταρρύθμισης και της κοροϊδίας. Αντιμεταρρύθμιση διότι όχι μόνον δεν υπήρξε η παραμικρή προσπάθεια για εξορθολογισμό των δομών του, αλλά, αντιθέτως, καταργήθηκαν ολόκληρες υπηρεσίες με προφανή κοινωνική χρησιμότητα. Και κοροϊδία, γιατί όχι μόνον δημοσιονομικό όφελος δεν προκύπτει από αυτές, αλλά σημαντική οικονομική επιβάρυνση. Δίπλα στα 120 εκατομμύρια Ευρώ που θα στοιχίσει στο Δημόσιο το μαύρο στην ΕΡΤ, από τις αποζημιώσεις των υπαλλήλων του, θα πρέπει να προστεθεί και το απροσδιόριστο κόστος από τις απώλειες των εσόδων που προέκυπτε από τις βεβαιώσεις των κάθε είδους παραβιάσεων από την Δημοτική Αστυνομία, το πιο ανταποδοτικό τμήμα των δημοτικών υπηρεσιών.

Και όμως, φαίνεται ότι ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας δεν βλέπει στην επίθεση αυτή ακόμη μια υποβάθμιση της δικής της ζωής και της καθημερινότητας της. Ακόμη και αν αγνοήσει κανείς τις σχετικές δημοσκοπήσεις, μια ματιά στα σχόλια των ιστολογίων φτάνει για να διαπιστώσει την έκταση του κοινωνικού αυτοματισμού, σε διάφορες εκδοχές. Από τον επιστημονικοφανή αστικό μύθο περί του υπέρογκου μεγέθους του ελληνικού δημοσίου που πνίγει τον ιδιωτικό τομέα, ως την απλή ευχή να ψοφήσει και η κατσίκα του δημόσιου υπάλληλου, αφού αυτή του ανέργου έχει παραδώσει το πνεύμα προ πολλού.

Αυτή είναι η σημαντικότερη ιδεολογική επιτυχία των μνημονιακών πολιτικών. Ενόψει  της αδυναμίας τους να εξασφαλίσουν ουσιαστική νομιμοποίηση, οι εφαρμοστές τους επιδιώκουν να πετύχουν τουλάχιστον μια ντε φάκτο ανοχή, ξεσκίζοντας την κοινωνία και στρέφοντας το ένα τμήμα της απέναντι στο άλλο. Εντούτοις, η νεοφιλελεύθερη συνταγή των μνημονίων έχει ενιαία λογική και στόχευση: η μεταβίβαση πόρων από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα, μέσω των ιδιωτικοποιήσεων και της συρρίκνωσης των δημόσιων, πάνω από όλα των κοινωνικών υπηρεσιών, συμπληρώνεται από την πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, τη διάλυση των κοινωνικών δικαιωμάτων και την ουσιαστική κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα.

Ο άνεργος που χαίρεται όταν απολύεται ένας δημόσιος υπάλληλος, μοιάζει με τη γάτα του Αισώπου που έγλειφε τη λίμα και ευχαριστιόταν πίνοντας το αίμα της, χωρίς να καταλαβαίνει ότι σε λίγο δεν θα είχε γλώσσα. Έτσι και αυτός δεν καταλαβαίνει ότι όσο το δημόσιο αποψιλώνεται, δεν θα βρίσκει αύριο παιδικό σταθμό για το παιδί του, το σχολείο στο οποίο θα πάει θα είναι λιγότερο καλό ή, όταν χρειαστεί να μπει στο νοσοκομείο είτε θα το βρει κλειστό είτε θα χρειαστεί να το χρυσοπληρώσει.

Προφανώς, το αντικειμενικό υπόβαθρο αυτής της ιδεολογικής παγίδας αποτελεί η κακή κατάσταση του ελληνικού δημοσίου, αποτέλεσμα των πελατειακών λογικών και της κακοδιαχείρισης των ίδιων των κομμάτων του δικομματισμού, που επαγγέλλονται σήμερα, τάχα, την κάθαρσή του. Κανείς δεν πιστεύει στα σοβαρά ότι ΠΑΣΟΚ και ΝΔ μπορούν να μεταρρυθμίσουν το δημόσιο. Έτσι, όμως, αναδεικνύεται η ανάγκη η Αριστερά να καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δημοκρατικής και ριζοσπαστικής μεταρρύθμισης. Η αξιολόγηση, όχι ως φερετζές για απολύσεις, αλλά ως μέσο αξιοκρατίας και ελέγχου από την κοινωνία των δημόσιων υπηρεσιών ,είναι ένα από τα βασικά εργαλεία για κάτι τέτοιο, που ακόμη δεν έχουμε και πρέπει να κατασκευάσουμε.

Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία 23/7/2013