Η πρώτη απόφαση του Conseil Constitutionnel που διαπιστώνει αντισυνταγματικότητα νόμου σχετικού με συντάξεις

Στις 28 Μαΐου 2010 δημοσιεύθηκε η σημαντική απόφαση του Γαλλικού Συνταγματικού Δικαστηρίου n° 2010-1 QPC, κατόπιν της παραπεμπτικής απόφασης του Conseil d'État n° 336753 της 14ης Απριλίου 2010, στο πλαίσιο της νέας διαδικασίας ελέγχου συνταγματικότητας.


Θα την βρείτε δημοσιευμένη στη σελίδα της Διεθνούς Νομολογίας

Το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο απορρίπτει το αίτημα προσωρινής διαταγής κατά του νόμου για τη βοήθεια στην Ελλάδα

Στις 7 Μαϊου η γερμανική Βουλη ψήφισε νόμο σχετικά με τη συμμετοχή της Γερμανίας στο μηχανισμό ΔΝΤ και κρατών της ευρωζώνης για τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας στην Ελλάδα.
Την ίδια μέρα καταθέτηκε στο γερμανικό Ομοσπονδιακο Συνταγματικο Δικαστηριο συνταγματική προσφυγή κατά του νόμου, μαζί με αίτηση για έκδοση προσωρινής διαταγής.
Το ΟΣΔ απέρριψε το αίτημα προσωρινής διαταγής.
Τη σχετική ανακοίνωση του ΟΣΔ μπορείτε να δείτε εδώ:
http://www.bverfg.de/pressemitteilungen/bvg10-030en.html

Έλεγχος συνταγματικότητας και έλεγχος συμβατότητας με το κοινοτικό δίκαιο. Η απόφαση Transportes Urbanos του ΔΕΕ

Υπάρχει σίγουρα ένα κοινό πεδίο, όταν ο δικαστής ελέγχει αν ένας νόμος είναι σύμφωνος με το Σύνταγμα, με το διεθνές δίκαιο (ιδίως ΕΣΔΑ) ή με το κοινοτικό/ενωσιακό δίκαιο. Ωστόσο, στα τρία αυτά είδη δικαστικού ελέγχου μπορεί να διαφοροποιούνται οι προϋποθέσεις, οι τεχνικές ή οι έννομες συνέπειες. Ακόμη και στο δικό μας σύστημα, όπου ο έλεγχος είναι και στις τρεις περιπτώσεις διάχυτος, παρεμπίπτων και συγκεκριμένος, διαφορές υπάρχουν (βλ. χαρακτηριστικά Αντ. Μανιτάκη, Η διαπλοκή του δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας με τον έλεγχο της συμβατικότητας των νόμων ενόψει της ΕΣΔΑ στο παράδειγμα των ενοχικών απαιτήσεων, ΝοΒ 2008, σ. 2541 επ.). Αυτό φάνηκε, άλλωστε, και με το «κόλπο» που εφαρμόζουν τα Τμήματα του ΣτΕ, για να παρακάμψουν το άρθρο 100 παρ. 5 Συντ. και να μην παραπέμψουν στην Ολομέλεια (όπως, αντιστοίχως, και η τελευταία, για να μην παραπέμψει στο ΑΕΔ), αποφεύγουν δηλαδή να ελέγξουν τη συνταγματικότητα και ελέγχουν το νόμο μόνον ως προς τη συμβατότητά του με την ΕΣΔΑ. Ακόμη σημαντικότερες είναι φυσικά οι διαφορές σε συστήματα όπου ο μεν έλεγχος συνταγματικότητας είναι συγκεντρωτικός, ενώ οι άλλες μορφές ελέγχου μπορεί να ασκούνται κατά τρόπο διάχυτο και παρεμπίπτοντα.

Σε κάθε περίπτωση, το κοινοτικό δίκαιο φαίνεται πως επιβάλλει τον διάχυτο έλεγχο, δηλαδή την αρμοδιότητα κάθε εθνικού δικαστηρίου να ελέγχει τη συμβατότητα των νόμων με το κοινοτικό δίκαιο. Ο Κώστας Γιαννακόπουλος (Ο διάχυτος και παρεμπίπτων δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων στην Ελλάδα υπό το πρίσμα του ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου, ΕφημΔΔ 2009, σ. 825 επ.) έχει πρόσφατα υποστηρίξει ότι, με τον τρόπο αυτό, το κοινοτικό δίκαιο εμμέσως προκρίνει, αν δεν απαιτεί, τον διάχυτο έλεγχο και της συνταγματικότητας. Ομολογώ πως η συσχέτιση του κοινοτικού δικαίου με τον έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων με ξένισε και, ενστικτωδώς, μού φάνηκε εξεζητημένη και, με μιαν έννοια, κάπως «ιερόσυλη». Από την άλλη, η διαπλοκή των δύο μορφών ελέγχου θέτει διάφορα ζητήματα, που χρειάζεται να τα δούμε με μεγαλύτερη προσοχή.

Ένα τέτοιο ζήτημα ανέκυψε στην απόφαση Transportes Urbanos του Δικαστηρίου της ΕΕ (C-118/08, 26.1.2010). Στην Ισπανία ο έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων είναι συγκεντρωτικός. Αν σε δίκη ενώπιον οποιουδήποτε δικαστηρίου ανακύψει θέμα συνταγματικότητας, αυτό παραπέμπεται στο Tribunal Constitucional. Εξάλλου, σύμφωνα με το ισπανικό δίκαιο, αγωγή αστικής ευθύνης για ζημία από διοικητική πράξη που εκδόθηκε βάσει αντικοινοτικού νόμου μπορεί να ασκηθεί μόνο μετά την εξάντληση των εσωτερικών ενδίκων μέσων κατά της πράξης αυτής. Αντιθέτως, η προϋπόθεση αυτή δεν ισχύει όταν η διοικητική πράξη εκδόθηκε βάσει αντισυνταγματικού νόμου, οπότε η αγωγή αστικής ευθύνης μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε και ανεξάρτητα από την προσβολή της διοικητικής πράξης. Το ΔΕΕ έκρινε ότι η διαφοροποίηση αυτή αντίκειται στην κοινοτική αρχή της ισοδυναμίας, που λέει ότι το εθνικό δίκαιο δεν επιτρέπεται να θέτει δυσμενέστερες προϋποθέσεις για την αποκατάσταση ζημίας από παραβίαση του κοινοτικού δικαίου σε σχέση με τη ζημία από παραβίαση του εθνικού δικαίου.

Υπάρχει όμως μια ουσιώδης διαφορά. Για να κριθεί ότι μια διοικητική πράξη εκδόθηκε βάσει αντισυνταγματικού νόμου, θα πρέπει πρώτα, λόγω του συγκεντρωτικού χαρακτήρα του ελέγχου, να έχει εκδοθεί απόφαση του Tribunal Constitucional που να κρίνει τον νόμο αυτόν αντισυνταγματικό. Αντιθέτως, σε οποιαδήποτε δίκη μπορεί να κριθεί, παρεμπιπτόντως, ότι ο νόμος βάσει του οποίου εκδόθηκε μια διοικητική πράξη είναι αντικοινοτικός. Στην περίπτωση αυτή, δεν υπάρχει η ασφάλεια της προηγούμενης κρίσης ενός συνταγματικού δικαστηρίου. Και δεδομένου ότι δεν αποτελεί προϋπόθεση για τη θεμελίωση αστικής ευθύνης από παραβίαση του κοινοτικού δικαίου η διαπίστωση της παραβίασης αυτής με απόφαση του ΔΕΕ (έτσι η σκέψη 38 της απόφασης Transportes Urbanos), δεν φαίνεται παράλογη η απαίτηση του ισπανικού δικαίου για εξάντληση των ενδίκων μέσων, ώστε να είναι ασφαλέστερη η κρίση για την αντικοινοτικότητα του νόμου και, άρα, για την παρανομία της πράξης που προκάλεσε τη ζημία.

Το επιχείρημα αυτό, που προβλήθηκε από την ισπανική κυβέρνηση, δεν έγινε ωστόσο δεκτό από το ΔΕΕ.

Βλ. την απόφαση εδώ: http://curia.europa.eu/jurisp/cgi-bin/form.pl?lang=el&alljur=alljur&jurcdj=jurcdj&jurtpi=jurtpi&jurtfp=jurtfp&numaff=C-118/08&nomusuel=&docnodecision=docnodecision&allcommjo=allcommjo&affint=affint&affclose=affclose&alldocrec=alldocrec&docor=docor&docav=docav&docsom=docsom&docinf=docinf&alldocnorec=alldocnorec&docnoor=docnoor&radtypeord=on&newform=newform&docj=docj&docop=docop&docnoj=docnoj&typeord=ALL&domaine=&mots=&resmax=100&Submit=Rechercher

Ακρίτας Καϊδατζής

Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Λετονίας για τα μέτρα του ΔΝΤ

Η απόφαση No. 2009-43-01 της 21ης Δεκεμβρίου 2009 του Συνταγματικού Δικαστήριου της Λετονίας έκρινε τη συνταγματικότητα των μέτρων λιτότητας που επέβαλε η διεθνής συνθήκη μεταξύ του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της χώρας. Η σχετική προσφυγή ασκήθηκε από 9.000 συνταξιούχους, οι συντάξεις των οποίων είχαν μειωθεί από 10% μέχρι και 70%.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι «συμφωνίες που υπογράφονται με τους διεθνείς δανειστές δεν μπορούν να χρησιμεύσουν ως επιχείρημα για τον περιορισμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων". Θεώρησε αντισυνταγματικό το σχετικό νόμο, ως αντίθετο με τη δημοκρατική αρχή και την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας (άρθρο 1 του λετονικού Συντάγματος), την αρχή της ισότητας (άρθρο 91) και το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση (άρθρο 109).

Η απόφαση παρουσιάζεται και από τον Κώστα Γιαννακόπουλο στην Εφημερίδα Διοικητικού Δικαίου 1/2010. Είναι προσβάσιμη στα αγγλικά στο:
http://www.satv.tiesa.gov.lv/upload/judg__2009_43_01.htm

Η ταυτότητα του ιστολογίου

Το ιστολόγιο αυτό δημιουργήθηκε για να αποτελέσει βήμα διαλόγου όλων όσοι ασχολούνται με το δίκαιο και τις κριτικές του.
Το πώς θα χρησιμοποιηθεί δεν είναι προδιαγραμμένο. Ανάρτηση κειμένων για συζήτηση, προτάσεις για συναντησεις, απλή κατάθεση μιας γνώμης... Όλοι όσοι θεωρούν χρήσιμη την ύπαρξη του μπορούν να καταθέσουν τις προτάσεις τους.