Γιώργου Κατρούγκαλου, Η βασιλεία του τρόμου

Η πρόσφατη απολογιστική έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού έδωσε την ευκαιρία στον αγγλοσαξονικό τύπο να χαρακτηρίσει τις πολιτικές λιτότητας ως «βασιλεία του τρόμου» αλλά και ως βασιλεία του Ολι Ρεν  ( “Rehn of Terror”), λογοπαίγνιο που βασίζεται στο ομόηχο του ονόματος του επιτρόπου. Πρόκειται για κατάφωρη αδικία. Ο επίτροπος δεν φέρει μεγαλύτερη ευθύνη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο σύνολο της και όλες τις εθνικές κυβερνήσεις της περιόδου, που συνεχίζουν να ομοφωνούν στην εφαρμογή του ίδιου νέο-φιλελεύθερου προγράμματος ανατροπής του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου.

 Ο P. Krugman, στο σχετικό του άρθρο στους New York Times “Greek Regrets”  γράφει σχετικά ότι  «για όλους τους οπαδούς του Keynes, εμού συμπεριλαμβανομένου,  και τα δύο λάθη που αναγνωρίζει το Ταμείο στην έκθεση, την αποτυχία του δηλαδή να αναγνωρίσει εγκαίρως ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να αποπληρώσει στο ακέραιο τα χρέη της, αλλά και τη μεγάλη υποτίμηση της οικονομικής ζημίας που η λιτότητα μπορεί να επιφέρει, ήταν εμφανή κατά τη συγκεκριμένη περίοδο».  

Δεν χρειάζεται να είσαι νομπελίστας στα οικονομικά για να διαπιστώσεις τα αυτονόητα. Άλλωστε, το ίδιο το ΔΝΤ ουσιαστικά προέβλεπε την έκβαση του μνημονίου από την πρώτη ήδη έκθεση του, της 5^ης Μαίου του 2010 (IMF, Greece, Request for Stand-By Arrangement Prepared by the European Department in Consultation with Other Departments, EBS/10/77, Approved by Poul M. Thomsen and Martin Muhleisen, May 5, 2010, ιδίως σ. 18, 36.) Αναφερόμενος σε αυτή, λίγο μετά την υπογραφή του πρώτου μνημονίου, έγραφα στο πρώτο κριτικό άρθρο που δημοσιεύθηκε στο νομικό τύπο («Memoranda sunt Servanda? H συνταγματικότητα του νόμου 3845/2010 και του μνημονίου για τα μέτρα εφαρμογής των συμφωνιών με ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ», Εφημερίδα Διοικητικού Δικαίου, 2/2010, 151-163) τα εξής:

«η εφαρμογή του προγράμματος όχι απλώς δεν ανακουφίζει αλλά επιδεινώνει την οικονομική κατάσταση της χώρας: Σύμφωνα με τις αποδοχές του ίδιου του ΔΝΤ, το χρέος από το 119% του ΑΕΠ που βρίσκεται σήμερα, θα εκτιναχθεί το 2013, τελευταίο έτος του Προγράμματος Στήριξης, μεταξύ του 150% και 177% του ΑΕΠ , και αυτό υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει ήπια ανάκαμψη της οικονομίας και ότι «οι αρχές θα εξακολουθήσουν να προωθούν ισχυρές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (…) και ότι η χώρα θα αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές με ικανοποιητικούς όρους» .

Εάν όλα πάνε καλά, επομένως , και εάν ληφθούν πρόσθετα μέτρα στη γνωστή κατεύθυνση, και αφού θα έχουμε κατεδαφίσει το κοινωνικό κράτος και διαλύσει την κοινωνική συνοχή, θα καταφέρουμε να αυξήσουμε το δημόσιο χρέος κατά το ήμισυ! (…) Ο προδήλως αναποτελεσματικός αυτός δανεισμός έχει ως μόνη λογική την καθυστέρηση της στάσης πληρωμών ώστε να διασωθούν οι αλλοδαπές (ιδίως Γερμανικές) τράπεζες που θα χρησιμοποιήσουν τον χρόνο που εμείς "αγοράζουμε" (δανειζόμενοι) εκ μέρους τους ώστε να προλάβουν να πουλήσουν τα ομόλογά μας .»

Δεν ήμουν προφήτης, γνώριζα απλώς ανάγνωση. Και ήξερα, όπως όλοι μας, ότι το ΔΝΤ εφαρμόζει παντού όπου περνά πολιτικές απεσταγμένου νεοφιλελευθερισμού, που συνοψίζονται ουσιαστικά στα εξής:

•             Συμπίεση του μισθολογικού κόστους και απορρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της ιδιωτικής κερδοφορίας

•             Μαζική μεταφορά πόρων από το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα, μέσω ιδιωτικοποιήσεων των δημοσίων επιχειρήσεων και δημοσιοποίηση των ζημιών των τραπεζών

•             Μονεταριστική πολιτική λιτότητας με έμφαση στη δραματική μείωση των δημοσίων δαπανών, ιδίως των κοινωνικών.

Η αυτοκριτική του ΔΝΤ δεν αφορά στην ουσία των πολιτικών αυτών, αλλά στην αναγνώριση επιμέρους ολισθημάτων, όπως ο διαβόητος πολλαπλασιαστής. Και δεν χρειαζόμασταν την έκθεση, για να γνωρίζουμε ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο, εφόσον αυτό θα πλησιάσει το 2014 το 180% του ΑΕΠ. Είναι προφανές ότι χωρίς νέα διαγραφή, και μάλιστα σε ποσοστό άνω του 60%, δεν πρόκειται ποτέ να αποπληρωθεί. Η ουσία, όμως, έγκειται στους όρους με τους οποίους αυτό θα γίνει. Όλοι θυμόμαστε ότι το περίφημο PSI ολοκλήρωσε το έγκλημα του πρώτου μνημονίου, φορτώνοντας ουσιαστικά όλο το πολυδιαφημισμένο «κούρεμα» του χρέους στα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία και τους δημόσιους οργανισμούς (και στις ελληνικές τράπεζες, βεβαίως, οι οποίες όμως αποζημιώθηκαν και με το παραπάνω με τους σκανδαλωδώς ευνοϊκούς όρους της ανακεφαλαιοποίησης, χωρίς ούτε ένας τραπεζίτης να χάσει τον έλεγχο της τράπεζας του).

Το τέλος της βασιλείας του τρόμου δεν θα έρθει από τον ουρανό. Από τη δική μας συλλογική αντίσταση εξαρτάται.

Δημοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία, 11/6/2013