Η
Παιδεία δεν είναι απλό εμπόρευμα
Γιώργου
Κατρούγκαλου
Μέσα στο καλοκαίρι ο Υπουργός Παιδείας εξέδωσε
εγκύκλιο με την οποία, υπό το πρόσχημα της ερμηνείας της διαβόητης ΠΥΣ 6/2012,
επεδίωξε να καταργήσει όλες τις νομοθετικές εγγυήσεις που ρυθμίζουν την
εποπτεία του κράτους επί των ιδιωτικών σχολείων και τις σχέσεις εργασίας των
ιδιωτικών εκπαιδευτικών. Η απόπειρα αυτή συνιστούσε θεσμικό πραξικόπημα και
ευθεία παράβαση της διάκρισης των εξουσιών, εφόσον ο Υπουργός σφετερίσθηκε
πρωτογενή νομοπαραγωγική αρμοδιότητα, που ανήκει αποκλειστικά στη Βουλή.
Εάν η εγκύκλιος αυτή εφαρμοζόταν, οποιοσδήποτε
εκπαιδευτικός θα μπορούσε να απολύεται χωρίς αιτία, οποτεδήποτε, ακόμη και στο
μέσο της σχολικής χρονιάς, χωρίς κανένα έλεγχο νομιμότητας από τα αρμόδια
υπηρεσιακά συμβούλια του Υπουργείου. Ευτυχώς, όμως, το Συμβούλιο της
Επικρατείας, με την απόφαση 380/2013 της Επιτροπής Αναστολών, ανέστειλε την
εφαρμογή της εγκυκλίου, μέχρι την εκδίκαση επί της ουσίας της υπόθεσης, τον
προσεχή Νοέμβριο.
Η απόφαση αυτή κάθε άλλο παρά μεμονωμένη δεν
είναι. Το τελευταίο διάστημα μια σειρά δικαστηρίων, στο πλαίσιο ασφαλιστικών
μέτρων, έχουν ευθέως θέσει σε αμφισβήτηση τα παλαιότερα και τελευταία μέτρα
αντιμεταρρύθμισης της διοίκησης. Οι περισσότερες από τις αποφάσεις αυτές
αφορούν τις πρώτες εκδοχές «απόλυσης με φερετζέ», όπως ήταν η προσυνταξιοδοτική
διαθεσιμότητα και η εφεδρεία του ν. 4093/2012. Ήδη έχουμε και ένα νέο κύμα
προσωρινών διαταγών που διατάζουν την μη εφαρμογή της διαθεσιμότητας του
πρόσφατου νόμου 4172/2013 στα νέα θύματα του μνημονιακού κυνηγιού κεφαλών, όπως
οι σχολικοί φύλακες.
Παρ’όλα αυτά, η απόφαση του Συμβουλίου της
Επικρατείας έχει ιδιαίτερη σημασία. Και τούτο όχι μόνο διότι προέρχεται από το
Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, το οποίο έχει δείξει μέχρι στιγμής υπερβολική
αυτοσυγκράτηση ως προς τον έλεγχο συνταγματικότητας του μνημονιακού παρασυντάγματος. Η σημασία της έγκειται κυρίως στην επιβεβαίωση ότι η Παιδεία αποτελεί
προστατευόμενο από το Σύνταγμα κοινωνικό αγαθό και όχι απλό εμπόρευμα. Η
αποδοχή αυτή αποτελούσε μέχρι την πρόσφατη πρωτοβουλία του Υπουργείου κοινό
τόπο όλων των πολιτικών δυνάμεων της χώρας, της Νέας Δημοκρατίας
συμπεριλαμβανομένης. Το Σύνταγμα του 1975, που ψηφίστηκε μόνον από την
τελευταία, επιτρέπει μεν την ίδρυση ιδιωτικών σχολείων, παραπέμπει όμως τη ρύθμιση της λειτουργίας
τους και της υπηρεσιακής κατάστασης των ιδιωτικών εκπαιδευτικών στο νόμο. Ο
ίδιος ο νόμος, που επιχείρησε η εγκύκλιος να καταργήσει, ψηφίστηκε το 1977, επί
υπουργίας Παιδείας του μετέπειτα πρωθυπουργού και αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας.
Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας επιβεβαιώνει
την πάγια νομολογία κατά την οποία η απόλυση των ιδιωτικών εκπαιδευτικών πρέπει
να είναι αιτιολογημένη και η νομιμότητας της να κρίνεται από τα Υπηρεσιακά
Συμβούλια του Υπουργείου Παιδείας. Για
το λόγο αυτό και δεν περιορίσθηκε να σταθμίσει απλώς τη βλάβη των εκπαιδευτικών
που θα απολύονταν αυθαίρετα και χωρίς τις προβλεπόμενες εγγυήσεις, πράγμα που
θα ήταν αρκετό για να διατάξει την αναστολή. Θεώρησε επιπλέον σκόπιμο να
επαναλάβει την ορθή συνταγματικά θέση, κατά την οποία οι εγγυήσεις αυτές «αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση του συμφέροντος
της εκπαίδευσης και για το λόγο ότι εξασφαλίζουν στους ιδιωτικούς
εκπαιδευτικούς λειτουργούς σταθερές, κατά το δυνατόν, συνθήκες εργασίας, ώστε
να μπορούν απερίσπαστοι να εκτελούν τα καθήκοντά τους για την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση του σκοπού της παιδείας, ο οποίος έχει
αναχθεί σε συνταγματικό λόγο δημοσίου συμφέροντος.»
Οι ειδικές ρυθμίσεις για τις σχέσεις εργασίας
των ιδιωτικών εκπαιδευτικών αποτελούν, συνεπώς, συνταγματικά επιβαλλόμενη
αρμοδιότητα και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να τεθούν εκποδών ούτε καν από τον
κοινό νομοθέτη, πολύ περισσότερο από μια απλή εγκύκλιο. Το Υπουργείο Παιδείας είναι υποχρεωμένο πλέον
να απέχει από κάθε ενέργεια υπονόμευσης των υφιστάμενων νομοθετικών εγγυήσεων.
Καμιά απόλυση δεν θα γίνει χωρίς απόφαση των αρμόδιων υπηρεσιακών συμβουλίων, απλώς
και μόνο επειδή το θέλει η αυθαιρεσία των σχολαρχών.
Στην υπόθεση αυτή η δικαιοσύνη μίλησε. Για να
μην έχουμε όμως και στο μέλλον παρόμοια θεσμικά πραξικοπήματα πρέπει να μιλήσει
και η κοινωνία. Συλλογικά, καθαρά και βροντερά.
Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία 25/8/2013
